Khám thờ là gì? Khám thờ và ngai thờ khác nhau như thế nào?

Khám thờ là gì?

Khám thờ là một đồ thờ cúng có hình dáng giống như một chiếc tủ có cánh cửa đóng mở. Nó được sử dụng trong nghi lễ thờ cúng gia tiên. Bên trong khám thờ, có đặt Bài vị, và chính giữa nó có viết hai chữ “Thần Chủ”. Thờ Thần chủ đề cập đến việc thờ các vị thần từ 4 đời trở lên, bao gồm Cao, Tằng, Tổ và Khảo. Trong quá trình lập bàn thờ gia tiên, gia chủ trang hoàng đồ thờ và viết chữ “Thần Chủ” lên khám thờ. Tuy nhiên, chữ “Chủ” lại bị thiếu một nét chấm. Vì vậy, người ta mời một vị quan có uy tín đến sử dụng son để điền thêm nét chấm đó, từ đó chữ “Chủ” mới đủ, lễ này được gọi là khai hoa điểm nhãn.

Có giả thiết cho rằng, khám thờ bắt nguồn từ văn hóa Trung Hoa. Sau đó, nó được nhập khẩu vào Việt Nam và xuất hiện đầu tiên trong các đền, am thờ như đền cổ như đình Tây Đằng, đình Chu Quyến ở Ba Vì, Hà Tây (nay là Hà Nội).

Khám thờ được chạm khắc rất tinh xảo và tỉ mỉ, thường được làm bằng đồng nguyên chất hoặc gỗ. Khám có thể có mái chảy xuống hoặc mái mui được chạm hình lá hóa Rồng chầu Nguyệt. Mặt trước của khám thờ thường được chạm những linh vật quý như rồng, phượng, cây cỏ hoa lá, hoặc các hoa văn khác để tạo nên một không gian thờ cúng linh thiêng.

Khám thờ có hai cánh cửa và được chạm hình rồng tinh xảo. Bài vị chung hoặc gia phả của dòng họ thường được đặt bên trong. Phần chân ở dưới cùng được chạm thúc nổi đầu Hổ Phù.

Ngày nay, khám thờ vẫn được nhiều gia đình sử dụng để thờ cúng. Tuy nhiên, với sự phát triển của xã hội, các gia đình đơn lẻ trở thành xu hướng chung. Do vậy, nhiều người lựa chọn lập một ban thờ đơn giản hơn nhưng vẫn có vị trí và ý nghĩa tương đồng như khám thờ trong đó có ngai thờ. Khám thờ thông dụng nhất thường được đặt ở ban thờ Thần Tài. Mẫu khám này có kích thước nhỏ gọn hơn và ít họa tiết đặc biệt hơn, nhưng ý nghĩa vẫn tương đồng với khám thờ truyền thống.

Ý nghĩa khám thờ

Trong văn hóa thờ cúng của người Việt, khám thờ mang ý nghĩa sâu sắc và đóng vai trò quan trọng. Nó được coi như một thế giới linh thiêng thu nhỏ, nơi mà các vị thần và linh hồn được mời đến và trú ngụ. Khám thờ có thể coi như một ngôi nhà nhỏ để các vị thần và linh hồn ngự xuống. Ngoài việc thực hiện nghi lễ và cúng thờ, nó còn là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế, thể hiện giá trị tâm linh và phong cách nghệ thuật của mỗi thời kỳ. Khám thờ còn mang trong mình giá trị văn hóa dân tộc và truyền thống của người Việt qua nhiều thế hệ.

Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong văn hóa người Việt luôn được tôn trọng và giữ gìn. Trong không gian thờ cúng, mỗi vật phẩm đều có ý nghĩa riêng, và khám thờ cũng vậy. Nó là nơi để tôn kính và nhớ ơn đến ông bà tổ tiên và các vị thần. Việc sử dụng khám trên bàn thờ là biểu hiện của sự tôn kính và lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên của mình.

Bên cạnh đó, khám thờ còn là một vật phẩm chưa đựng nét độc đáo của nghệ thuật truyền thống. Ví dụ, trong đền Bà Tấm, khám mang nhiều đặc trưng của kiến trúc nhà Mạc. Mặt trước của khám thờ có các họa tiết chạm rồng chầu hoa cúc, mang phong cách Mạc đặc trưng. Phần trên mặt sau của khám có ba ô nằm ngang, trong đó ô giữa được chạm rồng trong khung tròn, còn hai ô đầu được chạm hoa cúc cách điệu. Rồng được thể hiện theo phong cách rồng thời Lê sơ. Từ đó, khám thờ không chỉ có giá trị nghệ thuật của thời kỳ mà nó xuất hiện mà còn có ý nghĩa trong việc nghiên cứu kiến trúc và văn hóa của các triều đại trong lịch sử.

Với ý nghĩa tâm linh sâu sắc và giá trị văn hóa nghệ thuật, khám thờ đóng vai trò quan trọng trong văn hóa thờ cúng của người Việt. Nó là sự kết hợp hài hòa giữa tôn giáo, tâm linh, và nghệ thuật, và truyền tải thông điệp về sự tôn trọng tổ tiên và các vị thần trong tâm hồn của con người.

Kích thước phổ biến

Kích thước của khám thờ gia tiên phổ biến hiện nay sẽ được điều chỉnh dựa trên kích thước không gian thờ cúng và yêu cầu của gia đình. Tuy nhiên, dưới đây là một số kích thước khám thờ gia tiên phổ biến:

Kích thước thứ nhất:

• Chiều cao: 1,07m
• Chiều sâu: 0,42m
• Chiều ngang: 0,81m

Kích thước thứ hai:

• Chiều cao: 0,87m
• Chiều sâu: 0,42m
• Chiều ngang: 0,56m

Tuy nhiên, những kích thước này chỉ mang tính chất tham khảo và có thể thay đổi tùy thuộc vào yêu cầu cụ thể của từng gia đình và không gian thờ cúng. Để có kích thước chính xác và phù hợp, việc đo đạc không gian và tham khảo ý kiến của các chuyên gia về phong thủy là điều quan trọng.

Phân biệt một số khám thờ phổ biến

Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại khám thờ đẹp với mục đích và kiểu dáng khác nhau. Dưới đây là một số loại khám thờ phổ biến và cách phân biệt chúng:

• Khám thờ gia tiên:

Cửa khám được trạm khắc theo lối “trướng rủ màn che” với hai bên cửa chạm hoa mai uốn lượn và hai đầu chim phượng, biểu tượng của “mai hóa phượng”.

Phía bên ngoài cửa khám có hai cột, dưới chân cột có hai đầu rồng chầu vào giữa, biểu tượng của “trúc hóa long”.

• Khám thờ tượng thờ, tượng tam tứ phủ:

Khám thờ này được sử dụng để đặt các tượng thờ, bao gồm tượng Mẫu và tượng trong công đồng Tam Tứ Phủ như: Tượng Mẫu Đệ Nhất, tượng ngũ vị tôn quan, tượng quan Trần Chiều, tượng Cô Bản Đền, tượng Cậu Bản Đền…

Kiểu dáng và họa tiết trên khám này thường phù hợp với từng loại tượng thờ cụ thể.

• Khám Long Đình:

Đây là một loại khám cách tân được nhiều người ưa chuộng sử dụng để thờ tượng.

Khám Long Đình có bốn mặt đều được chạm khắc công phu, mặc dù vẫn chỉ có một cửa vào.

• Khám thờ cổ:

Đây là những khám thờ cổ đã tồn tại từ rất lâu và có giá trị lịch sử.

Hiện nay, các nghệ nhân cũng phục dựng lại và sơn khám thờ cổ theo lối cổ để tạo ra những bản sao đẹp mắt.

Thông qua việc phân biệt các loại khám, người mua có thể chọn một loại phù hợp với mục đích sử dụng và phong cách trang trí của không gian thờ cúng của mình.

Chất liệu của khám thờ

Khám thờ thường được chế tác từ hai chất liệu chính là gỗ và đồng. Cả hai chất liệu này đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng, và được lựa chọn dựa trên sở thích cá nhân và yêu cầu của gia đình.

Khám thờ bằng gỗ

Khám thờ bằng gỗ là lựa chọn thông dụng và được nhiều người ưa chuộng. Gỗ mang lại vẻ đẹp đơn giản, mộc mạc cho khám thờ. Các loại gỗ thông thường được sử dụng là gỗ gụ, gỗ hương, gỗ sưa, gỗ nu, gỗ cẩm lai và gỗ gụ đen. Chất liệu gỗ có ưu điểm là giá thành phải chăng, nguyên liệu dễ dàng tìm thấy và dễ chế tác. Ngoài ra, độ bền của vật phẩm thờ bằng gỗ cũng có tương đối tốt. Một số loại gỗ quý thậm chí có tuổi thọ rất cao và có giá trị.

Tuy nhiên, khám bằng gỗ cũng có nhược điểm. Chất liệu gỗ khá khó bảo quản và tuổi thọ không lâu. Nếu không được bảo quản tốt, khám thờ bằng gỗ dễ bị tác động của mối mọt sau một thời gian sử dụng. Hơn nữa, gỗ cũng dễ cháy và không ít trường hợp lửa từ bát hương có thể lan sang khám thờ gây nguy hiểm, do đó cần cẩn trọng khi sử dụng.

Khám thờ bằng đồng

Ngày nay, khám thờ bằng đồng khá phổ biến. Chất liệu đồng có độ bền tốt và tuổi thọ cao. Với chất liệu này, vật phẩm thờ có thể tách thành từng phần nhỏ để chế tác rồi ghép lại, phù hợp để tạo ra các kích cỡ khác nhau, kể cả các sản phẩm kích thước lớn. Mẫu khám bằng đồng có nét chạm tinh xảo, nét chữ rõ ràng, thanh thoát, và kết cấu đồng đều bắt mắt.

Tuy nhiên, chất liệu đồng cũng có nhược điểm. Giá thành của khám bằng đồng thường cao hơn so với khám thờ bằng gỗ (đối với cùng kích thước và mẫu mã). Đồng là một kim loại và có thể bị oxy hóa theo thời gian, dẫn đến mất đi độ bóng và màu sắc ban đầu nếu không được xử lý bề mặt một cách kỹ lưỡng.

Tóm lại, cả khám thờ bằng gỗ và đồng đều mang lại vẻ đẹp và ý nghĩa trong thờ cúng. Lựa chọn chất liệu phụ thuộc vào sở thích và yêu cầu cá nhân, cùng với khả năng bảo quản và tuổi thọ mà gia đình mong muốn.

Một vài lưu ý khi lựa chọn khám thờ

Khi lựa chọn khám thờ, việc chọn kích thước phù hợp với bàn thờ là rất quan trọng. Dưới đây là những lưu ý và hướng dẫn để bạn có thể chọn được kích thước khám thờ phù hợp:

Kích thước phù hợp với bàn thờ

Khi lựa chọn khám thờ, việc chọn kích thước phù hợp với bàn thờ là rất quan trọng để tạo ra một không gian thờ cúng trang nghiêm và hài hòa. Dưới đây là những lưu ý và hướng dẫn chi tiết giúp bạn chọn kích thước khám thờ phù hợp:

• Xác định kích thước bàn thờ thực tế: Đầu tiên, hãy đo kích thước chính xác của bàn thờ trong không gian thờ cúng của gia đình bạn. Đo chiều dài, chiều rộng và chiều cao của bàn thờ để bạn biết được kích thước cần thiết cho khám thờ.
• Tham khảo kích thước khám thờ phổ biến: Bạn có thể tham khảo một số kích thước khám thờ phổ biến mà đã được sử dụng và gợi ý trong các nguồn tư liệu hoặc từ những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, lưu ý rằng những kích thước này chỉ mang tính chất tham khảo và không nhất thiết phù hợp với bàn thờ của bạn.
• Căn cứ vào kích thước bàn thờ: Dựa vào kích thước bàn thờ thực tế, hãy lựa chọn kích thước khám thờ phù hợp. Tránh chọn khám thờ có kích thước quá to để đặt trên bàn thờ nhỏ, vì nó sẽ làm mất đi sự cân đối và gây cảm giác chật chội. Tương tự, không nên chọn khám thờ quá nhỏ cho bàn thờ có kích thước lớn, vì nó sẽ không đủ để thể hiện giá trị tôn giáo và không tạo được sự trang nghiêm.
• Duy trì sự cân đối và hài hòa: Trong quá trình lựa chọn kích thước khám thờ, hãy luôn đảm bảo sự cân đối và hài hòa trong không gian thờ cúng. Điều này đảm bảo rằng khám thờ không chiếm quá nhiều không gian trên bàn thờ, để lại đủ không gian cho các đồ cúng khác và tạo nên một không gian thờ cúng thẩm mỹ và trang nghiêm.
• Ảnh hưởng đến dòng chảy tài lộc: Sự cân đối và hài hòa trong không gian thờ cúng cũng ảnh hưởng đến dòng chảy tài lộc của ngôi nhà. Một không gian thờ cúng được bố trí hợp lý và cân đối sẽ tạo điều kiện tốt để tài lộc phát triển và lan tỏa trong gia đình bạn.

Cuối cùng, hãy lựa chọn khám thờ không chỉ dựa trên kích thước mà còn cân nhắc các yếu tố khác như chất liệu, màu sắc và hoa văn chạm khắc. Sự lựa chọn tỉ mỉ và cẩn thận sẽ đảm bảo rằng khám thờ không chỉ phù hợp về kích thước mà còn tạo nên một không gian thờ cúng trang nghiêm và thẩm mỹ.

Độ bền phụ thuộc vào chất liệu

Khi lựa chọn khám thờ, chất liệu sử dụng đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo độ bền và tuổi thọ của khám thờ. Bạn có thể xem xét sự lựa chọn giữa khám thờ bằng gỗ và khám thờ bằng đồng, và dưới đây là những lưu ý và hướng dẫn chi tiết để bạn có thể chọn chất liệu phù hợp:

• Khám thờ bằng đồng: Khám thờ bằng đồng là lựa chọn đáng xem xét khi bạn muốn đảm bảo độ bền cao. Đồng là một chất liệu chịu được thời gian, không bị oxi hóa, và khá chắc chắn. Khám thờ bằng đồng có khả năng chịu được sự va đập và mài mòn, giúp nó tồn tại trong thời gian dài mà không bị hỏng hóc. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng khám thờ bằng đồng thường có giá thành cao hơn so với các loại khác.
• Khám thờ bằng gỗ: Nếu bạn muốn chọn khám thờ bằng gỗ, hãy lựa chọn loại gỗ có độ bền cao và khả năng chống mối mọt. Gỗ tự nhiên như gỗ hương, gỗ gụ, gỗ sồi, hoặc gỗ thông được coi là lựa chọn tốt vì chúng có khả năng chống mối mọt, chống cong vênh và bền bỉ theo thời gian. Hãy đảm bảo rằng gỗ được sử dụng đã được xử lý chống mối mọt và bảo vệ chống ẩm mốc.
• Lựa chọn chất liệu phù hợp: Khi quyết định giữa khám thờ bằng đồng và khám thờ bằng gỗ, hãy xem xét những yếu tố khác nhau như phong cách của không gian thờ cúng, ngân sách và sở thích cá nhân. Đồng thường mang lại vẻ đẹp sang trọng và trang trọng, trong khi gỗ tạo nên sự ấm cúng và tự nhiên. Bạn cũng có thể xem xét việc kết hợp cả hai chất liệu để tạo ra một thiết kế độc đáo và đẹp mắt.

Dù bạn chọn khám thờ bằng đồng hay gỗ, hãy đảm bảo lựa chọn từ những nguồn cung cấp uy tín và có chất lượng tốt. Nếu có thể, nên tìm kiếm ý kiến và tư vấn từ người có kinh nghiệm trong việc lựa chọn và sử dụng khám thờ để đảm bảo bạn chọn được sản phẩm chất lượng và phù hợp với nhu cầu của gia đình bạn.

Màu sắc, hoa văn chạm khắc 

Khi lựa chọn khám thờ, không chỉ cần quan tâm đến kích thước và chất liệu mà còn cần chú ý đến màu sắc và hoa văn chạm khắc trên khám thờ. Điều này là quan trọng để tạo ra sự hài hòa và trang nghiêm trong không gian thờ cúng.

• Màu sắc: Màu sắc của khám thờ nên phù hợp với không gian và phong cách của không gian thờ cúng. Màu sắc có thể tạo ra sự ấm áp, tĩnh lặng hoặc trang trọng tùy thuộc vào mục đích và mong muốn của gia đình. Một lựa chọn phổ biến là chọn màu gỗ tự nhiên để tạo cảm giác ấm áp và tự nhiên. Ngoài ra, các màu trắng, nâu nhạt, vàng nhạt hoặc các gam màu trung tính cũng thường được sử dụng để tạo sự trang nhã và trang nghiêm.
• Hoa văn chạm khắc: Hoa văn chạm khắc trên khám thờ là một yếu tố thêm vào để tạo nên vẻ đẹp và sự trang nghiêm. Hoa văn có thể là các hoa văn truyền thống, biểu tượng tôn giáo, những hình ảnh thiêng liêng hoặc những họa tiết tinh tế. Tuy nhiên, khi lựa chọn hoa văn chạm khắc, hãy đảm bảo rằng chúng phù hợp với không gian và không gây xao lạc hay gây phân tâm khi thực hiện các nghi thức tôn giáo hay thực hành linh thiêng.

Khi chọn màu sắc và hoa văn chạm khắc, hãy cân nhắc tới sự hài hòa và sự kết hợp với các đồ cúng khác trên bàn thờ. Màu sắc và hoa văn chạm khắc nên tạo ra sự cân đối và sự nhất quán để tạo nên một không gian thờ cúng trang nghiêm và thanh tịnh.

Cách bài trí khám thờ chuẩn nhất

Cách bài trí khám thờ có thể tuân theo những nguyên tắc và quy ước truyền thống để tạo nên không gian thờ cúng trang nghiêm và tôn kính. Dưới đây là một số hướng dẫn để bài trí khám thờ chuẩn nhất:

• Vị trí bài trí: Khám thờ thường được đặt ở vị trí chính giữa không gian thờ cúng, thường ở bục phía sau bàn thờ. Điều này tạo ra một trọng tâm và sự tôn kính đối với gia tiên. Ngoài ra, hai bên khám thờ có thể đặt di ảnh thờ hoặc bài vị của những người đã khuất trong gia đình. Điều này không chỉ tôn vinh tổ tiên mà còn giúp bề trên có một nơi ngự trị vững chắc và mang lại sự bình an cho gia đình.
• Đối với khám thờ đặt trên bàn thờ Thần Tài: Trong trường hợp khám thờ được đặt trên bàn thờ Thần Tài, vị trí bài trí cần được chú ý. Thông thường, khám thờ Thần Tài được đặt ở vị trí ngay chính giữa cửa chính của ngôi nhà. Điều này mang ý nghĩa thu hút tài lộc và may mắn đến cho gia chủ. Nếu khám thờ Thần Tài được đặt ở cửa hàng hoặc văn phòng, cần lưu ý hướng đặt vật phẩm sao cho phù hợp với cung mệnh của gia chủ, từ đó tăng cường vượng khí và mang lại sự thịnh vượng trong công việc kinh doanh.

Phân biệt khám thờ và ngai thờ

Khám thờ và ngai thờ là hai vật phẩm thờ cúng tổ tiên, nhưng chúng có những khác biệt về hình dạng và cách sử dụng.

Hình dạng

Khám thờ có hình dạng giống như một chiếc tủ, thường có hai cánh cửa phía trước. Đây là nơi để đặt các đồ cúng, bài vị và hương thảo để thờ cúng tổ tiên. Trên khám thờ còn có thể có các hoa văn chạm khắc hoặc điêu khắc tượng trưng.

Trong khi đó, ngai thờ có hình dạng giống như một chiếc ghế, không có cánh cửa phía trước. Ngai thờ thường được đặt ở vị trí trung tâm và cao hơn so với khám thờ. Đôi khi, ngai thờ có thể có các hoa văn chạm khắc phức tạp và tượng trưng.

Cách sử dụng

Trong phong tục thờ cúng ở miền Bắc Việt Nam, ngai thờ thường chỉ được sử dụng bởi con trưởng họ và trưởng chi. Đây là một biểu hiện của sự tôn trọng và kính trọng đối với tổ tiên và dòng họ. Con thứ không được phép thờ ngai thờ, mà thường sử dụng khám thờ hoặc ỷ thờ thay thế.

Ngai thờ được coi là biểu tượng của chính quyền và uy quyền trong gia đình. Nó được lưu truyền từ đời này sang đời khác theo con trưởng họ. Còn đối với các gia đình con thứ, thường không sử dụng ngai thờ mà thay vào đó sẽ dùng khám thờ hoặc ỷ thờ. Luật thờ cúng cho phép thờ chung các linh hồn, tức là thờ cúng cho cả cao Tổ thờ gian giữa và con cháu các đời sau, vì vậy các gian hai bên của khám thờ đều được sử dụng.

Nên mua khám thờ ở đâu?

Nếu như bạn đang có như cầu đặt mua khám thờ, Phúc Lâm Sơn Đồng là một lựa chọn vô cùng tuyệt vời

• Uy tín và kinh nghiệm: Phúc Lâm Sơn Đồng là một cơ sở chuyên sản xuất và cung cấp các vật phẩm thờ cúng, bao gồm cả khám thờ. Với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, chúng tôi đã xây dựng được sự uy tín và đáng tin cậy trong việc cung cấp các sản phẩm chất lượng cao.
• Đa dạng mẫu mã và chất liệu: Phúc Lâm Sơn Đồng cung cấp một loạt các mẫu mã khám thờ phong phú, từ truyền thống đến hiện đại. Chúng tôi luôn sử dụng chất liệu cao cấp và đảm bảo độ bền, giúp khám thờ có thể tồn tại lâu dài và chống mối mọt.
• Chất lượng sản phẩm: Phúc Lâm Sơn Đồng đặt chất lượng sản phẩm lên hàng đầu. Các vật phẩm đồ thờ tại đây được gia công tỉ mỉ, chất liệu được chọn lựa kỹ càng và các chi tiết được hoàn thiện đẹp mắt. Điều này đảm bảo bạn sẽ có một khám thờ chất lượng cao và thể hiện sự trang nghiêm trong không gian thờ cúng của bạn.
• Dịch vụ tận tâm: Phúc Lâm Sơn Đồng cam kết cung cấp dịch vụ tận tâm và chăm sóc khách hàng chu đáo. Chúng tôi sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ bạn trong việc chọn lựa khám thờ phù hợp và đáp ứng nhu cầu của bạn.
• Giá cả hợp lý: Mặc dù chất lượng sản phẩm tốt, nhưng Phúc Lâm Sơn Đồng cũng đảm bảo giá cả hợp lý và cạnh tranh. Bạn có thể tìm thấy các mức giá phù hợp với ngân sách của mình và nhận được giá trị tốt cho số tiền bạn chi trả.

Tham khảo và đạt mua các mẫu khám thờ của Phúc Lâm Sơn Đồng TẠI ĐÂY!!!