Tin tức
Tìm hiểu về Chúa Bà Năm Phương
Th3
Tại vùng đất Hải Phòng, tồn tại một truyền thuyết lâu đời về một vị thần vô cùng quan trọng và được tôn thờ mạnh mẽ – đó chính là Chúa Bà Năm Phương. Được biết đến với nhiều tên gọi như Vũ Quận Bạch Hoa Công Chúa hay Đức Vũ Quận Quyến Hoa Công Chúa, Chúa Năm Phương là một biểu tượng văn hóa và tín ngưỡng không thể thiếu trong đời sống tâm linh của nhân dân Việt Nam nói chung và Hải Phòng nói riêng. Hãy cùng Phúc Lâm khám phá huyền thoại và sự tôn vinh đặc biệt dành cho Chúa Bà Năm Phương qua những điều kỳ diệu và những nét văn hóa đặc trưng trong bài viết dưới đây.
Sơ lược về Chúa Bà Năm Phương
Chúa Năm Phương, có xuất thân là tiên nữ trên trời giáng thế, là một vị thần được tôn vinh trong văn hóa dân gian với danh hiệu đặc biệt là Vũ Quận Bạch Hoa Công Chúa và Đức Vũ Quận Quyến Hoa Công Chúa. Bà được xem là người cai quản và trị vì trên năm phương trời đất, mang theo sứ mệnh bảo vệ và phù trợ cho nhân loại.
Trang phục của Chúa Năm Phương thường thấy là một chiếc áo trắng, kèm theo một chiếc khăn phủ điện tinh tế. Màu sắc của trang phục không chỉ thể hiện sự trong sáng và tinh khiết mà còn ám ẩn một vẻ đẹp kiêu sa và quyền lực.
Ngày tiệc của Chúa Năm Phương thường được tổ chức vào ngày 16/6 âm lịch hàng năm, là dịp để người dân cầu nguyện và tôn vinh vị thần này.
Chùa Cấm, Đền Tiên Nga, Vườn Hoa Chéo, Miếu Chúa, và nhiều đền thờ khác được xây dựng và tôn vinh bà là những nơi linh thiêng, nơi mà người dân tìm kiếm sự che chở và sự phù trợ từ Chúa Năm Phương. Đây cũng là những địa điểm thường xuyên được người dân và du khách đến thăm để cầu nguyện và tôn vinh vị thần này.
Tìm hiểu về Chúa Bà Năm Phương
Xem chi tiết Tượng Chúa Bà Năm Phương
Sự tích về Chúa Bà Năm Phương
Truyền thuyết về Chúa Năm Phương, hay còn được biết đến với tên gọi Vũ Quận Bạch Hoa Công Chúa hoặc Đức Vũ Quận Quyến Hoa Công Chúa, là một câu chuyện về một nữ anh hùng vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Ban đầu, bà là một tiên nữ trên Thiên Đình, nhưng sau đó bà giáng thế xuống nhân gian, định cư tại nhà họ Vũ ở cửa Cẩm Giang, thuộc địa phận Gia Viên, ngày nay là Hải Phòng.
Chúa Năm Phương được biết đến là một nữ tướng có tài năng và tinh thần quyết đoán trong thời kỳ của vua Ngô Vương Thiên Tử. Bà được tin tưởng giao phó nhiệm vụ quan trọng là quản lý toàn bộ kho quân lương, quân nhu tại bản địa của đất Gia Viên, trong làng Cẩm. Dưới sự chỉ huy thông minh của Chúa Năm Phương cùng với sự sắp xếp chu đáo, quân sỹ đã chiến thắng trận Bạch Đằng Giang nổi tiếng, đánh bại quân Nam Hán, góp phần quan trọng trong việc giúp nước giành lại độc lập sau hơn 1000 năm Bắc thuộc.
Vì công lao vĩ đại của mình, Chúa Năm Phương được vua ban phong tỏa: “Hộ quốc trang huy – Thượng đẳng tôn thần”. Người dân khắp nơi đã lập nhiều đền thờ vua Ngô Vương cùng thờ Chúa Năm Phương ở Quận Ngô Quyền, bao gồm Chùa Linh Quang, đình Gia Viên, và đền Tiên Nga.
Ngày thác của Chúa Năm Phương được ghi nhận là vào ngày 16 tháng 6 âm lịch, khoảng năm 939 – 944. Sau khi trở về thiên cung, bà được giao phó quản lý năm phương trời đất, từ đó được tôn xưng là Bà Chúa Quận Năm Phương. Theo truyền thuyết, bà hiện diện khắp nơi trong năm phương trời đất vào lúc canh ba giờ Tí, thường xuất hiện dưới hình dạng một mỹ nữ tuyệt mỹ. Bà điều khiển các phương tiện để đi chơi và trở về tới “Cây Đa mười ba gốc”, nơi bà trả tiền cho người đưa đón, nhưng tiền lại là tiền âm. Chúa Năm Phương cũng nghiêm khắc trừng trị những kẻ phạm tội, gây ra tình trạng chân tay tê liệt và ám ảnh bằng ma quỷ trong giấc mơ.
Có một câu chuyện được truyền lại trong thời kỳ Pháp thuộc kể về một người phụ nữ Tây bị bệnh rận, ngứa khắp cơ thể không chịu nổi, chỉ khi đến xin sự sám hối và giúp đỡ từ Chúa Năm Phương thì bệnh mới được chữa khỏi. Đồng thời, người phụ nữ này đã lập một đền thờ linh thiêng để tôn vinh bà, và hàng năm đều có lễ hội sôi động để tưởng nhớ công lao của vị thần này.
Địa điểm thờ cúng
Trong lòng đất Hải Phòng, quê hương của Chúa Ngũ Phương, có nhiều nơi thờ cúng vị thần này, nhưng nổi bật nhất là một số địa điểm tại nguyên quán của bà. Đầu tiên phải kể đến là Chùa Cấm, nằm tại Phổ Cẩm, Hải Phòng. Đây là một ngôi chùa linh thiêng, có tên tự là Cẩm Giang Bản Cảnh Linh Từ hoặc Nguyệt Quang Tự, với kiến trúc uy nghiêm và lịch sự, là nơi tôn vinh và thờ phượng Chúa Ngũ Phương.
Tiếp theo là Đền Tiên Nga, một công trình văn hóa tâm linh và tín ngưỡng được xây dựng để thờ cúng Chúa Ngũ Phương. Đền này nằm tại làng cổ Gia Viên (còn được biết đến với tên là làng Cẩm), tổng Gia Viên, huyện An Dương, tỉnh Hải Dương. Đến nay, đền đã được chuyển về địa chỉ số 53 Lê Lợi, phường Máy Tơ, quận Ngô Quyền, Hải Phòng.
Còn “Cây Đa mười ba gốc” là một điểm đến đặc biệt, nơi được cho là Chúa Ngũ Phương thường dừng chân trong các chuyến đi dạo quanh vùng đất Hải Phòng vào nửa đêm. Dưới bóng cây này, người dân đã lập một ngôi miếu nhỏ để thờ cúng Chúa Ngũ Phương. Cây đa này có tới 13 gốc, mỗi gốc là một di tích lịch sử, mang lại không gian yên bình và linh thiêng.
Ngoài ra, Chúa Ngũ Phương còn được thờ tại Vườn Hoa Chéo, nằm trên đường Trần Hưng Đạo, Hải Phòng, một nơi được xây dựng từ những nghi lễ và truyền thống cổ xưa. Cuối cùng là một ngôi miếu nhỏ không tên trên đường Lê Thánh Tông. Tất cả các địa điểm này đều tổ chức ngày lễ thờ cúng vào ngày 16/6 âm lịch hàng năm, tôn vinh và nhớ đến công lao của Chúa Ngũ Phương.
Như vậy, trên đất Hải Phòng, từng nơi thờ cúng Chúa Ngũ Phương đều là điểm đến linh thiêng, mang trong lòng mình sự kính trọng và sự sùng bái đối với vị thần này.
Hầu đồng
Trong một số vùng, đặc biệt là Hải Phòng, nơi mà Chúa Năm Phương được tôn thờ là quê hương của bà, người ta thường tổ chức các lễ mở phủ để mời Chúa Ngũ Phương về ngự. Trong các lễ này, một tòa đàn được dâng lên được gọi là Đàn Chúa Bà. Đàn này thường bao gồm hình tượng của Chúa Quận Năm Phương cùng hai cô hầu cận. Đôi khi, đàn còn bao gồm hình 12 cô nàng, tất cả đều mặc áo trắng và đội nón chúa hài cườm. Đàn thường đi kèm với một chiếc xe ngựa hoặc xe phu kéo, được gọi là Xe Chúa Bà. Mục đích của việc dâng đàn này là để mời Chúa Ngũ Phương về ngự và chứng nhận việc khai quang và khánh thành các công trình tâm linh.
Thường thì, Chúa Năm Phương sẽ ngự về trước Chầu Năm Suối Lân hoặc sau Tam Vị Chúa Mường. Bà thường mặc áo trắng hoặc chỉ mặc chiếc khăn phủ diện khi ngự về. Trong lễ khai cuông, Chúa Năm Phương sẽ cầm tiền và tung lên trên ban Công Đồng trong bản đền hoặc bản điện để khai quang và chứng nhận việc khai trương các công trình tâm linh. Ở một số nơi khác, cách thức mời và tiếp đón Chúa Năm Phương có thể bao gồm múa quạt hoặc múa múa mồi, tùy thuộc vào truyền thống và phong tục cụ thể của từng vùng địa phương.
Dâng lễ
Mỗi năm, các hành hương thường trở về nơi thờ phụng Chúa Bà Năm Phương, mang theo những lễ vật và hương hoa, bày tỏ lòng thành kính và tôn trọng đối với vị thần này. Để mong nhận được sự ban phước và may mắn từ Chúa Bà, người hành hương thường chuẩn bị một mâm lễ đầy đủ và chu đáo. Mâm lễ này thường bao gồm một đĩa hoa, một đĩa quả với đủ loại quả, một đĩa trầu cau, cùng với giấy tiền và thẻ hương, cũng như một chai rượu.
Sau khi đã dâng lễ và tôn kính Chúa Bà Năm Phương bằng những thức lễ này trên ban thờ, người hành hương thường chờ đợi qua một chuỗi ngày hương trước khi xin phép hạ lễ. Riêng với cánh sớ và tiền vàng, thường sẽ được mang đi hóa ngay tại nơi hóa sớ của đền, theo truyền thống và tín ngưỡng của địa phương.
Kết thúc của hành trình tìm hiểu về Chúa Bà Năm Phương không chỉ đánh dấu sự kết thúc của một chuyến đi khám phá văn hóa và tín ngưỡng, mà còn là sự mở ra của một cánh cửa mới, khám phá thêm những bí ẩn và huyền bí của dân gian Việt Nam. Chúa Bà Năm Phương là biểu tượng của sức mạnh, sự linh thiêng và lòng tin của những người dân Việt Nam, sống mãi trong lòng tín đồ, là nguồn động viên và niềm hy vọng vững chắc trong cuộc sống hàng ngày.
