Ban công đồng là gì? Ban công đồng thờ những ai?

Trong không gian linh thiêng của các đền thờ Mẫu Tam và Tứ Phủ, bạn sẽ thường thấy một không gian đặc biệt được gọi là ban công đồng. Đây là nơi mà cộng đồng tín ngưỡng tập trung cầu nguyện và thờ phụng các vị thần. Nhưng ban công đồng là gì và các vị thần nào được tôn vinh trong đó? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này để có cái nhìn rõ ràng hơn một phần của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Ban công đồng là gì?

Ban công đồng là một phần không thể thiếu trong các đền thờ tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam. Đây là nơi linh thiêng, nơi mà các vị thần linh trong hệ thống thần linh tam phủ, tứ phủ quy tụ và được thờ phụng. Tọa lạc ở chính điện hoặc cung đệ nhất, ban công đồng được coi là trung tâm tinh thần của ngôi đền, nơi mà mọi nghi lễ và cầu nguyện được thực hiện.

Với kiến trúc tinh xảo và công phu, ban công đồng là nơi thờ phụng biểu tượng của sự tôn trọng và sùng kính đối với các vị thần. Khi đến dâng hương, các con nhang, đệ tử và du khách thập phương thường phải tiến vào ban công đồng trước để thể hiện sự tôn kính trước các vị thần linh trước khi tiếp tục các nghi lễ khác trong đền.

Ban công đồng thờ ai?

Trong nghi lễ thờ Mẫu Tam và Tứ Phủ, ban công đồng được bài trí với sự tôn vinh đa dạng các vị thần linh. Các vị thần được xếp theo thứ tự nhất định, từ thần linh cao quý nhất đến các vị thần linh phụ trợ.

• Hàng đầu tiên là sự thờ phụ của Phật, với đại diện là Quan Thế Âm Bồ Tát, đại diện cho Tam Bảo (Phật, Pháp, Tăng).
• Hàng thứ hai là sự thờ phụ các vị vua cha, với Ngọc Hoàng Thượng Đế là đại diện chính, được hai bên bảo hộ bởi Quan Nam Tào và Bắc Đẩu.
• Hàng thứ ba là sự thờ phụ của Tam Tòa Thánh Mẫu, bao gồm Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên (áo đỏ), Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn (áo xanh) và Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ (áo trắng).
• Hàng thứ tư thể hiện sự tôn vinh Ngũ Vị Tôn Quan, đại diện cho năm dinh quan lớn, mỗi vị quan có vai trò quan trọng trong cai quản các miền và các phủ.
• Hàng thứ năm là sự thờ phụ của tứ phủ Chầu Bà, gồm các vị đại diện như Chầu Đệ Nhất (áo đỏ), Chầu Đệ Nhị (áo xanh), Chầu Đệ Tam (áo trắng), Chầu Đệ Tứ (áo vàng), và có thể bổ sung thêm Chầu Lục và Chầu Bé.
• Hàng thứ sáu là sự thờ phụ của tứ phủ Quan Hoàng, với các vị đại diện như Quan Hoàng Cả (áo đỏ), Hoàng Bơ (áo trắng), Hoàng Bảy (áo xanh lam đậm) và Hoàng Mười (áo vàng).
• Cuối cùng, hàng thứ bảy thể hiện sự thờ phụ của tứ phủ thánh cô và thánh cậu, với các vị đại diện như Cô Bơ, Cô Tư, Cô Chín, Cô Bé Thượng Ngàn (phía bên trái) và Cậu Cả, Cậu Bơ, Cậu Tư, Cậu Bé (phía bên phải).

Tùy thuộc vào địa phương và truyền thống cụ thể, các đền thờ có thể lựa chọn thờ phụ một số hàng cụ thể hoặc lược bớt đi một số vị thần để phù hợp với nghi lễ và không gian của mình.

Tín ngưỡng thờ Mẫu và Tam Tứ Phủ là một trong những nền tín ngưỡng phong phú của người Việt, tôn vinh toàn bộ vũ trụ từ thiên địa đến thủy nhạc. Trong đó, các vị thần nam nữ, thiên thần và nhân thần, cũng như các vị hiển tích ở cả miền xuôi và miền ngược, đều được thờ phụ.

Tuy nhiên, trên hết là sự tôn vinh đặc biệt đối với Thánh Mẫu Thần Chủ, người mẹ của tâm linh với lòng từ bi bao dung, độ lượng và thương xót đối với mọi chúng sinh.