Tiêu Diện Đại Sĩ là ai? Tìm hiểu về Tiêu Diện Đại Sĩ

Tại nhiều ngôi chùa ở Việt Nam, chúng ta thường thấy tượng Tiêu Diện Đại Sĩ được đặt cạnh tượng Hộ Pháp Vi Đà, như một biểu tượng mạnh mẽ của sự bảo vệ và tiêu diệt cái ác. Hai vị này không chỉ mang lại sự bình an cho dân chúng mà còn là những biểu tượng tôn kính trong tục thờ cúng Phật giáo. Vậy Tiêu Diện Đại Sĩ là ai và ý nghĩa của ngài trong đời sống tâm linh của người Việt là gì? Hãy cùng Phúc Lâm Sơn Đồng khám phá sâu hơn qua bài viết sau đây.

Tiêu Diện Đại Sĩ là ai?

Tiêu Diện Đại Sĩ, còn được biết đến với các tên gọi như ông Ác hay ông Tiêu, là một nhân vật thường được thờ phụng tại nhiều ngôi chùa ở Việt Nam và Trung Quốc. Trong các ngôi chùa, tượng của Tiêu Diện Đại Sĩ thường được đặt ở phía bên trái của chính điện, trong khi phía bên phải là tượng Hộ Pháp Vi Đà (hay còn gọi là ông Thiện).

Nếu bạn là một Phật tử hoặc thường xuyên đến chùa chiền, bạn sẽ nhận thấy ở hai bên chính điện có hai vị thần. Một vị mang dáng vẻ dữ dằn là Tiêu Diện Đại Sĩ và một vị hiền lành là Hộ Pháp Vi Đà. Theo truyền thuyết và sử sách, Tiêu Diện Đại Sĩ chính là hóa thân của Bồ Tát Quan Thế Âm, với sứ mệnh trừng phạt những quỷ yêu và bảo vệ nhân gian.

Hình dáng của Tiêu Diện Đại Sĩ thường được mô tả là một vị tướng nam oai phong và nghiêm nghị. Tượng của ông mặc trang phục võ tướng, tay trái chống nạnh, tay phải cầm lá cờ. Gương mặt của ông được khắc họa đáng sợ với những đặc điểm nổi bật: trên đầu và trán có ba cái sừng nhọn, miệng rộng với những chiếc răng nanh dài mọc lởm chởm, miệng thét ra lửa, đôi mắt lồi to trợn ngược, và chiếc lưỡi cong dài qua ngực.

Vai trò và ý nghĩa của Tiêu Diện Đại Sĩ trong văn hóa thờ cúng Phật giáo không chỉ giới hạn ở việc tiêu diệt cái ác mà còn là biểu tượng bảo vệ sự bình an cho nhân gian. Ngài thể hiện sự uy dũng và quyền năng của Bồ Tát Quan Thế Âm trong việc gìn giữ trật tự và an lành cho thế giới.

Ghi chép về Tiêu Diện Đại Sĩ

Ngoài những tên gọi như ông Tiêu hay ông Ác, Tiêu Diện Đại Sĩ còn được biết đến với các danh xưng khác như Diện Nhiên Quỷ Vương, Diện Nhiên, Tiêu Diện Đại Quỷ Vương, và Đại Sĩ Vương. Ông được coi là vua của Ngạ Quỷ bởi khuôn mặt đỏ rực, như đang bốc cháy. Tiêu Diện Đại Sĩ là một vị thần nổi tiếng trong Phật giáo, được nhiều người biết đến và thờ phụng.

Nguyên nhân khiến Tiêu Diện Đại Sĩ có thân hình gầy yếu, miệng như bốc lửa và cổ họng nhỏ hẹp chính là do sự tham lam, keo kiệt, và các nghiệp ác trong kiếp trước của ông. Đây cũng là những đặc điểm nhận dạng của ngạ quỷ (quỷ đói).

Quỷ vương, vị thần cai trị tất cả ngạ quỷ, thường được coi là hóa thân của Bồ Tát Quan Thế Âm. Trong Đạo giáo, ông được gọi là Phổ Độ Chơn Quân hoặc ông Phổ Độ. Vào dịp Tết Trung Nguyên, người theo Đạo giáo thường bái Diện Nhiên Đại Sĩ trước khi bái lạy tổ tiên.

Tại Đài Loan, có rất nhiều ngôi miếu thờ cúng Tiêu Diện Đại Sĩ để tránh bị quấy phá, bởi người ta tin rằng ông cai trị các vong linh và linh hồn vất vưởng ở dương gian. Hình tượng của Tiêu Diện Đại Sĩ ở mỗi nơi có sự khác biệt, nhưng đặc điểm chung là răng nhọn hoắt, mắt lồi to, và lưỡi cong dài, tạo nên vẻ đáng sợ.

Theo các ghi chép trong sử sách Phật giáo, Tiêu Diện Đại Sĩ xuất hiện trong câu chuyện về tôn giả A Nan. Trong một đêm khi đang thiền định và lắng nghe lời Phật dạy, A Nan gặp một con quỷ đói hung dữ tên là Diệm Khẩu. Con quỷ này cảnh báo rằng A Nan sẽ chết trong ba ngày và bị đày xuống giới Ngạ Quỷ.

Kinh hãi trước lời cảnh báo, A Nan hỏi cách hóa giải tai ương. Diệm Khẩu trả lời rằng vào sáng hôm sau, A Nan nên cúng dường thức ăn và nước sạch cho các vong linh, ngạ quỷ, đạo sĩ Bà La Môn, chư thiên, và các vị Thần đang trị vì. Cúng dường Tam Bảo cũng là một phần của nghi thức. A Nan thực hiện theo lời dặn và thoát khỏi nạn đúng như lời quỷ nói, tăng thêm tuổi thọ và sinh lên cõi Trời.

Từ đó, khi thực hiện nghi thức cúng dường, người ta thường đặt thêm bàn thờ Tiêu Diện Đại Sĩ như một cách tỏ lòng biết ơn và tôn thờ. Đây cũng là lời nhắc nhở về sự bảo hộ và lòng từ bi của ngài.

Hình tượng của Tiêu Diện Đại Sĩ mang ý nghĩa gì?

Theo truyền thuyết, Tiêu Diện Đại Sĩ là một vị Bồ Tát chuyên cứu độ chúng sinh và trừng trị những quỷ yêu tác quái. Trong khi Bồ Tát Quan Thế Âm thường được mô tả là một phụ nữ từ bi, hiền lành, với trang phục thanh tao, tay phải cầm bình cam lồ và tay trái cầm nhành dương liễu, thì Tiêu Diện Đại Sĩ lại mang gương mặt đáng sợ và trang phục võ tướng, tay cầm lá cờ, hoạt động ở cõi ma quỷ đầy rẫy thế lực hung ác.

Theo sử sách ghi chép, do sự từ bi hiền lành không đủ để nhắc nhở và hướng dẫn chúng sinh theo con đường thiện lành, Bồ Tát Quan Thế Âm đã hóa thân thành Tiêu Diện Đại Sĩ với tướng mạo hung ác để trừng trị và thống trị những loài quỷ. Ngài buộc những quỷ yêu phải làm việc lành và tích công đức, từ đó giúp chúng thoát khỏi con đường ma ác và sớm được tái sinh ở cõi Trời.

Một câu chuyện khác được ghi lại trong sử sách kể rằng, trong một lần Bồ Tát Quan Thế Âm đi cứu độ chúng sinh, ngài bị một quỷ vương chặn đường. Quỷ vương có tướng mạo đáng sợ với chiếc răng nanh dài nhọn hoắt. Thay vì ra tay đánh bại, Bồ Tát hóa thân thành một hình tượng giống hệt quỷ vương, khiến quỷ vương kinh sợ. Quỷ vương dùng phép đội ba ngọn núi trên đầu, Bồ Tát cũng hóa phép đội ba ngọn núi lớn hơn. Quỷ vương lè lưỡi dài tới ngực, Bồ Tát cũng thè lưỡi dài hơn qua ngực.

Quỷ vương nhận ra đối thủ mạnh hơn mình và bỏ chạy. Do đó, trong các lễ hội “xô giàn thí thực” và các dịp cúng chùa, trẻ em thường cố gắng lấy được lưỡi của ông Tiêu, vì lưỡi này được xem là một linh vật thiêng liêng. Lưỡi ông Tiêu có thể được may thành bùa, lót gối hoặc kê cổ cho trẻ con, giúp trẻ ngủ ngon và tránh bị quỷ ma quấy phá. Sự oai phong và uy quyền của Tiêu Diện Đại Sĩ khiến cả quỷ vương phải sợ hãi, chứ đừng nói đến những yêu quỷ khác.

Như vậy, hình tượng Tiêu Diện Đại Sĩ thể hiện sự uy mãnh và quyết liệt của Bồ Tát Quan Thế Âm trong việc tiêu diệt cái ác, cũng là biểu tượng của sự bảo vệ và an lành cho chúng sinh.

Tại sao các ngôi chùa thường thờ tượng Tiêu Diện Đại Sĩ?

Hình tượng Thiện và Ác luôn gây nhiều tranh luận. Một số ý kiến cho rằng, chùa là nơi phật tử hướng đến con đường lương thiện, tại sao lại cần thêm tượng Tiêu Diện Đại Sĩ trong khi đã có tượng Vi Đà? Thắc mắc này có thể được giải thích như sau:

Thế giới luôn tồn tại song song giữa ánh sáng và bóng tối, và chùa chiền cũng không ngoại lệ. Ma quỷ và những thế lực xấu xa có thể ảnh hưởng đến con đường sáng của chúng ta. Nếu chỉ có tượng Phật Vi Đà, e rằng không thể xua tan hết được những thế lực này. Chính vì thế, sự hiện diện của Tiêu Diện Đại Sĩ mạnh mẽ, oai phong và dữ tợn là cần thiết để xua đuổi ma quỷ ngay tức khắc. Khi đó, ma quỷ sẽ tránh xa ánh sáng, từ đó được cứu rỗi và quay về hướng thiện.

Bồ Tát Quan Thế Âm, thông qua hóa thân Tiêu Diện Đại Sĩ, dẫn dắt ma quỷ lên cõi Trời, không muốn chúng tiếp tục tạo nghiệp ác. Sự xuất hiện đồng thời của hai hình tượng dữ dằn và hiền từ trên bàn thờ chùa chiền phản ánh cuộc sống thực tế. Có những người có thể được cảm hóa bởi lời nhẹ nhàng, bao dung, nhưng cũng có những người bướng bỉnh, không nghe lời Phật dạy, cần đến sự trừng trị mạnh mẽ mới có hiệu quả.

Ở Việt Nam, trong các chùa Phật giáo theo phái Nam Tông và Khất Sĩ thường không thờ tượng Hộ Pháp Vi Đà, chỉ có chùa Phật giáo phái Bắc Tông mới thờ cả hai vị thần này. Một vị đại diện cho cái Thiện và một vị đại diện cho cái Ác.

Thiện Thần giúp chúng sanh sớm đạt Niết Bàn, dạy dỗ chúng sanh sống tốt và tích đức. Ác Thần có nhiệm vụ trừng trị những kẻ muốn phá hoại Phật giáo và những người tu hành. Hai vị thần này được đặt cạnh nhau trên bàn thờ.

Thượng tọa Thiên Đạo đã giải thích việc thờ tượng Thiện Thần và Ác Thần rằng: “Việc thờ tượng Ác Thần và Thiện Thần thể hiện sự tồn tại của hai mặt đối lập Thiện – Ác trong cuộc sống của con người. Đây cũng là một cách giáo dục, nhắc nhở con người rằng ăn ở hiền lành sẽ gặp lành, không nên làm điều ác gây đau khổ cho người khác. Làm nhiều việc thiện sẽ nhận được sự bảo hộ của Thiện Thần, còn làm điều ác sẽ bị Ác Thần trừng phạt thích đáng.”

Sự hiện diện của Tiêu Diện Đại Sĩ trong chùa chiền để bảo vệ, nhắc nhở về sự cân bằng giữa Thiện và Ác, giúp con người hướng về con đường đúng đắn.