Các vị thánh trong tín ngưỡng tam tứ phủ

Trong văn hóa tâm linh của người Việt Nam, thờ cúng không chỉ dừng lại ở việc tưởng nhớ ông bà, tổ tiên mà còn mở rộng ra các tín ngưỡng thờ thần linh từ bốn phương. Một trong những đặc điểm nổi bật trong tín ngưỡng này chính là việc thờ cúng Tam Tứ Phủ – một hệ thống thần linh được nhiều người dân Việt tin tưởng và tôn sùng. Tam Tứ Phủ không chỉ là biểu tượng của sự kết nối giữa con người và các lực lượng siêu nhiên, mà còn phản ánh sâu sắc truyền thống văn hóa và tín ngưỡng của người Việt. Vậy Tam Tứ Phủ là gì? Để hiểu rõ hơn về hệ thống thần linh đặc biệt này, mời bạn cùng Phúc Lâm Sơn Đồng khám phá trong bài viết dưới đây.

Tam Tứ Phủ là gì?

Tam Tứ Phủ là hệ thống tín ngưỡng thờ cúng của người Việt Nam, được chia thành bốn phủ chính, mỗi phủ đại diện cho một yếu tố tự nhiên và một phương hướng. Tam Tứ Phủ bao gồm Thiên Phủ, Địa Phủ, Thủy Phủ, và Nhạc Phủ. Mỗi phủ có một màu sắc đặc trưng và một vị thần cai quản, thể hiện sự tôn trọng và kết nối của con người với các yếu tố tự nhiên và tâm linh.

• Thiên Phủ (Phủ Trời): Màu đỏ, đại diện cho trời và các vị thần trên cao, cai quản mọi việc liên quan đến thiên đàng và thiên giới.
• Địa Phủ (Phủ Đất): Màu vàng, biểu thị cho đất và các vị thần dưới đất, quản lý mọi việc liên quan đến địa giới.
• Thủy Phủ (Phủ Nước): Màu trắng, tượng trưng cho nước và các vị thần sông, biển, ao, hồ, kiểm soát mọi việc liên quan đến thủy giới.
• Nhạc Phủ (Phủ Rừng): Màu xanh lá cây, biểu thị cho rừng núi và các vị thần rừng, cai quản mọi việc liên quan đến núi rừng và thiên nhiên.

Sự hình thành và phát triển của tín ngưỡng thờ cúng Tam Tứ Phủ phản ánh sâu sắc tín ngưỡng và truyền thống văn hóa của người Việt, nơi mà thiên nhiên và các lực lượng siêu nhiên được tôn vinh và kính trọng. Việc thờ cúng các vị thần trong Tam Tứ Phủ không chỉ thể hiện lòng tôn kính đối với các yếu tố tự nhiên mà còn là cách để người dân cầu mong sự bảo hộ và may mắn từ các vị thần linh.

Theo quan niệm cổ xưa của người Việt, thế giới được chia thành ba miền chính, mỗi miền tương ứng với một yếu tố tự nhiên và có các vị thần linh cai quản. Tam Phủ, vì thế, được hiểu là nơi cư ngụ và làm việc của các quan, chư thần của ba miền này. Cụ thể:

Thiên Phủ (Phủ Trời):

• Vai trò: Những vị thần ở Thiên Phủ cai quản bầu trời, nắm quyền năng của mây, mưa, sấm chớp, gió bão.
• Màu sắc: Màu xanh, tượng trưng cho bầu trời bao la, rộng lớn.

Địa Phủ (Phủ Đất):

• Vai trò: Các vị thần tại Địa Phủ có trách nhiệm cai quản đất đai, là nguồn gốc của sự sống và sự sinh sôi nảy nở.
• Màu sắc: Màu vàng, tượng trưng cho màu của đất, của sự màu mỡ và phát triển.

Thủy Phủ (Phủ Nước):

• Vai trò: Bao gồm các chư vị thần linh cai quản các miền sông nước. Họ giúp đỡ con người trong các hoạt động ngư nghiệp và nghề trồng trọt liên quan đến nước.
• Màu sắc: Màu trắng, tương ứng với màu của nước, thể hiện sự tinh khiết và trong lành.

Mỗi phủ trong Tam Phủ không chỉ phản ánh mối quan hệ giữa con người và tự nhiên mà còn là sự tôn vinh những quyền năng và vai trò đặc biệt của các vị thần trong việc bảo vệ, che chở và mang lại sự may mắn cho con người.

Tứ Phủ là gì?

Tứ Phủ là một hệ thống tín ngưỡng phong phú và quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt, phát triển từ Tam Phủ. Theo truyền thuyết, Tam Phủ được hình thành trước và bao gồm ba phủ chính là Thiên, Địa và Thoải. Khi tín ngưỡng này phát triển thêm, Nhạc Phủ được bổ sung, tạo thành Tứ Phủ. Mỗi phủ trong Tứ Phủ đại diện cho một yếu tố tự nhiên và có các vị thần linh cai quản. Cụ thể:

• Thiên Phủ (Phủ Trời): Vai trò: Cai quản bầu trời, kiểm soát các hiện tượng thời tiết như mây, mưa, gió, bão, sấm chớp. Màu sắc: Màu đỏ, tượng trưng cho vị trí quan trọng và quyền lực cao nhất.
• Nhạc Phủ (Phủ Rừng): Vai trò: Trông coi các miền rừng núi, ban phát của cải và bảo vệ sự sống trong rừng. Màu sắc: Màu xanh lá cây, biểu thị cho rừng núi và sự tươi tốt của thiên nhiên.
• Thủy Phủ (Phủ Nước): Vai trò: Cai quản các miền sông nước, hỗ trợ con người trong các hoạt động ngư nghiệp và nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa nước. Màu sắc: Màu trắng, tương ứng với màu sắc của nước, thể hiện sự tinh khiết và trong lành.
• Địa Phủ (Phủ Đất): Vai trò: Cai quản đất đai, là nguồn gốc của mọi sự sống và sự sinh sôi nảy nở. Màu sắc: Màu vàng, biểu thị cho sự màu mỡ và phong phú của đất đai.

Tứ Phủ không chỉ phản ánh mối quan hệ giữa con người với tự nhiên mà còn là một phần quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, thể hiện lòng tôn kính đối với các vị thần linh và sự biết ơn đối với các yếu tố tự nhiên đã nuôi dưỡng và bảo vệ con người.

Hệ thống thần linh tam tứ phủ

Hệ thống thần linh Tam Tứ Phủ của người Việt là một phần quan trọng trong tín ngưỡng thờ cúng, bao gồm các vị thần linh ở nhiều cấp bậc và vai trò khác nhau. Dưới đây là các chư vị thần linh thuộc hệ thống này, được phân theo từng vị trí cụ thể:

Thánh Mẫu Bảo Hộ Dân Quốc

Gồm các vị thần linh bảo hộ và che chở cho quốc gia và dân chúng:

• Mẫu Đệ Nhất Thanh Vân Công Chúa
• Mẫu Đệ Nhị Lê Mại Đại Vương
• Mẫu Đệ Tam Xích Lân Công Chúa
• Mẫu Đệ Tứ Liễu Hạnh Công Chúa

Phụ Vương Đại Thánh

Các chư thần thuộc Phụ Vương Đại Thánh cai quản các phủ chính:

• Thiên Phủ: Ngọc Hoàng Thượng Đế
• Thoải Phủ: Bát Hải Long Vương
• Nhạc Phủ: Tản Viên Sơn Thánh
• Địa Phủ: Thập Điện Minh Vương

Hội Đồng Chúa

Bao gồm các vị thần linh thuộc nhiều phủ khác nhau:

• Chúa Đệ Nhất: Tây Thiên
• Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ
• Chúa Đệ Tam Lâm Thao
• Chúa Cà Phê (Địa Phủ & Nhạc Phủ)
• Chúa Long Giao (Nhạc Phủ)
• Chúa Ngũ Hành Ngũ Phương (Nhạc Phủ)
• Chúa Thác Bờ (Thoải Phủ & Nhạc Phủ)
• Chúa Mọi (Nhạc Phủ)

Ngũ Vị Tôn Quan

Ngũ vị tôn quan là các con của Bát Hải Động Đình:

• Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên
• Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn
• Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ
• Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh

Thập Vị Thủy Tế

Bao gồm các vị thánh thần liên quan đến nước:

• Thiên Phủ: Ông Hoàng Cả (Ông Hoàng Quận, Lê Lợi)
• Nhạc Phủ: Ông Hoàng Đôi
• Thoải Phủ: Ông Hoàng Bơ Thoải Cung, Ông Hoàng Tư (Ông Hoàng Khâm Sai), Ông Hoàng Năm, Ông Hoàng Lục Thanh Hà, Ông Hoàng Bảy (Ông Hoàng Bảo Hà), Ông Hoàng Bát Quốc (Ông Đệ Bát Đồng Bằng Sông Diêm), Ông Chín Cờn (Ông Cờn Môn), Ông Hoàng Mười (Ông Nghệ An)

Phân biệt màu sắc biểu tượng cho các phủ trong Tứ Phủ

• Thiên Phủ: Màu đỏ, tượng trưng cho vị trí số một và quyền lực cao nhất.
• Địa Phủ: Màu vàng, giống với màu vàng của đất, biểu thị sự màu mỡ và phát triển.
• Thoải Phủ: Màu trắng, giống với màu trắng của nước, thể hiện sự tinh khiết và trong lành.
• Nhạc Phủ: Màu xanh lá cây, biểu thị cho rừng núi và sự tươi tốt của thiên nhiên.

Hệ thống thần linh Tam Tứ Phủ phản ánh sâu sắc tín ngưỡng và truyền thống văn hóa của người Việt, nơi mà thiên nhiên và các lực lượng siêu nhiên được tôn vinh và kính trọng.