Phân biệt Địa Tạng Vương Bồ tát và Đức Mục Kiền Liên Bồ tát

Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát là hai vị Bồ tát được kính ngưỡng rộng rãi trong Phật giáo Đông Á, mỗi vị đều mang những câu chuyện và hạnh nguyện riêng biệt. Tuy nhiên, có một số người thường nhầm lẫn và cho rằng hai vị này là một. Trên thực tế, dù có nhiều điểm tương đồng về hình tượng và hành trạng, Mục Kiền Liên và Địa Tạng Vương là hai vị Bồ tát khác nhau với những nguồn gốc và sứ mệnh đặc thù. Bài viết này sẽ làm rõ sự khác biệt giữa hai vị Bồ tát qua việc xem xét kỹ lưỡng về xuất thân và hạnh nguyện của từng vị.

Phân biệt Địa Tạng Vương Bồ tát và Đức Mục Kiền Liên Bồ tát

Mặc dù Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát thường được miêu tả với những đặc điểm tương đồng như đầu trọc, thân khoác y vấn và tay cầm tích trượng, họ vẫn là hai vị Bồ tát khác nhau với những sự khác biệt rõ ràng. Cả hai vị đều nổi tiếng với lòng hiếu nghĩa, đặc biệt là trong việc cứu mẹ khỏi địa ngục. Tuy nhiên, chúng ta có thể phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát qua những yếu tố sau đây:

Về xuất thân

Địa Tạng Vương Bồ tát

Địa Tạng Vương Bồ tát là một trong sáu vị Bồ tát quan trọng của Phật Giáo Đại Thừa, cùng với Quán Thế Âm Bồ tát, Đại Thế Chí Bồ tát, Văn Thù Sư Lợi Bồ tát, Phổ Hiền Bồ tát và Di Lặc Bồ tát. Theo kinh điển Phật giáo, khi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ở cung Trời Đao Lợi, Ngài đã giao phó cho Địa Tạng Vương trọng trách độ hóa chúng sinh ở thế giới Ta Bà cho đến khi Phật Di Lặc giáng sinh. Địa Tạng Vương Bồ tát đã cam kết sẽ tận lực giải thoát chúng sinh trong lục đạo luân hồi trước khi chứng quả Phật.

Tiền thân của Địa Tạng Vương Bồ tát được kể lại qua bốn kiếp sống khác nhau:

• Kiếp trưởng giả: Trong vô lượng kiếp trước, Ngài là một vị trưởng giả được Phật Sư Tử Phấn Tấn Cụ Túc Vạn Hạnh Như Lai chỉ dạy. Ngài đã phát nguyện rằng sẽ giảng dạy nhiều phương tiện để giúp chúng sinh thoát khỏi khổ nạn trước khi đạt tới Phật quả.
• Kiếp Bà La Môn: Ở thời Phật Giác Hoa Định Tự Tại Vương Như Lai, Ngài là một người nữ thuộc dòng dõi Bà La Môn. Mẹ củacô tạo nhiều ác nghiệp và bị đọa vào địa ngục. Cô đã làm vô số điều lành, hồi hướng công đức cho mẹ, và nhờ sự giúp đỡ của Đức Phật, mẹ cô đã được thoát khỏi địa ngục và vãng sanh về cõi trời.
• Kiếp vị vua yêu dân: Ở thời Phật Nhất Thiết Trí Thành Tựu Như Lai, Ngài Địa Tạng Vương là một vị vua yêu thương dân chúng và đã phát nguyện độ hết những kẻ tội khổ trước khi thành Phật.
• Kiếp hiếu nữ Quang Mục: Ở thời Phật Liên Hoa Mục Như Lai, Ngài là một hiếu nữ tên Quang Mục. Mẹ nàng tạo nhiều ác nghiệp và bị đọa vào địa ngục. Nàng đã cúng dường một vị A La Hán và nhờ phúc duyên đó, mẹ nàng đã thoát khỏi địa ngục. Vì lòng hiếu thảo và thương xót chúng sinh, nàng đã phát nguyện cứu vớt chúng sinh thoát khỏi ba ác đạo và cảnh khổ ở địa ngục trước khi thành Phật.

Mục Kiền Liên Bồ Tát

Mục Kiền Liên Bồ tát sinh năm 568 và mất vào năm 484 TCN tại nước Magadha, nay thuộc Bắc Ấn Độ. Ngài là một vị Tỳ kheo nổi tiếng dưới thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và là một trong mười đại đệ tử của Ngài, được biết đến với danh hiệu “Thần thông đệ nhất.”

• Xuất thân và hành trình tu học

Mục Kiền Liên sinh ra trong một gia đình giàu có và được tôn kính thuộc dòng dõi Mud Gala. Từ nhỏ, Ngài sống trong nhung lụa và không thiếu thốn bất cứ thứ gì. Tuy nhiên, Ngài không tìm thấy sự thoả mãn trong cuộc sống xa hoa mà luôn khao khát tìm kiếm chân lý. Cùng với người bạn thân Xa Lợi Phất, Ngài đã bôn ba khắp nơi cầu đạo. Cuối cùng, cả hai trở thành đệ tử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni.

Ngài nhanh chóng giác ngộ sau khi được Đức Phật khai ngộ về Tứ diệu đế và đắc chứng quả A La Hán. Với thần thông vượt trội, Mục Kiền Liên được Đức Phật khen ngợi là bậc Thần thông đệ nhất.

• Câu chuyện cứu mẹ

Mục Kiền Liên đã sử dụng nhãn quang và sức mạnh thần thông của mình để tìm kiếm mẹ, người đã chịu nhiều khổ đau do nghiệp báo. Khi đi qua nhiều địa ngục, Ngài thấy một nhóm người đói gầy, khốn khổ. Trong số đó, Ngài nhận ra mẹ mình – bà Thanh Đề. Nhìn mẹ đói khát, da bọc xương, Ngài không cầm được nước mắt và đau lòng khi thấy bà phải chịu khổ như vậy.

Ngài liền dâng bát cơm đầy cho mẹ, nhưng do tâm tham nặng nề, bà Thanh Đề che bát cơm bằng vạt áo và lén ăn một mình. Tuy nhiên, nghiệp chướng nặng nề khiến cơm biến thành than đỏ ngay khi bà đưa lên miệng.

Mục Kiền Liên đau xót vì không thể giúp mẹ mình nên đến thưa với Đức Phật. Phật Thích Ca dạy rằng, để cứu mẹ, Ngài cần tổ chức lễ Vu Lan Bồn vào ngày rằm tháng bảy, lúc chư Phật hoan hỷ và chư tăng Tự tứ. Nghe theo lời Đức Phật, Mục Kiền Liên đã khuyến khích mọi người tổ chức lễ Vu Lan hàng năm để tụng kinh Vu Lan Bồn, báo hiếu cha mẹ và cúng dường chư tăng.

Lễ Vu Lan từ đó trở thành một truyền thống quan trọng trong Phật giáo, là dịp để mọi người bày tỏ lòng hiếu kính và tri ân đối với cha mẹ và tổ tiên. Câu chuyện về lòng hiếu thảo của Mục Kiền Liên và sự giải thoát cho mẹ đã trở thành biểu tượng của lòng hiếu nghĩa trong văn hóa Phật giáo.

Phân biệt Địa Tạng Vương Bồ Tát và Đức Mục Kiền Liên Bồ Tát qua hình tướng

Nhiều người chưa tìm hiểu kỹ về Đức Mục Kiền Liên Bồ Tát và Địa Tạng Vương Bồ Tát thường dễ nhầm lẫn hai vị Bồ tát này do những điểm tương đồng trong hình tướng. Cả hai đều có đầu trọc, thân khoác y vấn, tay cầm tích trượng. Tuy nhiên, nếu tinh tế, chúng ta có thể phân biệt hai vị Bồ tát qua các đặc điểm sau:

Địa Tạng Vương Bồ Tát

• Hình tượng từ bi: Ngài thường được miêu tả là vị Bồ tát với lòng từ bi vô lượng. Hình ảnh của Ngài luôn tỏa ra vầng hào quang rực rỡ.
• Đầu đội mão tỳ lư: Một trong những điểm dễ nhận biết nhất là Ngài đội mão tỳ lư, tượng trưng cho sự uy nghi và tôn quý.
• Tọa kỵ Đề Thính: Địa Tạng Vương Bồ Tát có lúc ngồi trên linh thú Đề Thính, biểu tượng cho khả năng lắng nghe và cứu độ.
• Biểu tượng trong tay: Tay phải Ngài cầm tích trượng để mở cửa địa ngục, còn tay trái cầm viên ngọc Như Ý, tượng trưng cho ánh sáng xua tan bóng tối.
• Y phục và mũ: Ở Việt Nam và Trung Quốc, Ngài thường được mô tả trong y phục cà sa màu đỏ và đội mũ thất phật, tạo liên tưởng đến nhân vật Đường Tam Tạng trong Tây Du Ký.

Tôn giả Mục Kiền Liên

• Hình dáng cao lớn: Ngài được miêu tả với hình dáng cao lớn, mặt vuông tai tròn, tạo nên vẻ uy nghiêm và mạnh mẽ.
• Biểu tượng trong tay: Tay phải cầm tích trượng, còn tay trái hoặc để không, hoặc cầm bình bát, biểu tượng cho hành động dâng cơm cho mẹ.
• Tư thế đứng: Hình ảnh Mục Kiền Liên thường được khắc họa trong tư thế đứng, biểu tượng cho sự sẵn sàng đi xuống địa ngục để cứu mẹ. Ngài ít khi được miêu tả ngồi.
• Y phục: Ngài mặc y vấn, tạo nên sự giản dị và gần gũi hơn so với Địa Tạng Vương Bồ Tát.

Tổng kết

Dù có những nét tương đồng về hình tướng, Địa Tạng Vương Bồ Tát và Mục Kiền Liên Bồ Tát vẫn có những đặc điểm riêng biệt giúp người ta dễ dàng phân biệt. Địa Tạng Vương Bồ Tát thường xuất hiện với vầng hào quang, mão tỳ lư, và viên ngọc Như Ý, còn Mục Kiền Liên Bồ Tát lại được miêu tả với hình dáng cao lớn, tay cầm bình bát, và thường trong tư thế đứng để sẵn sàng cứu mẹ.

Về thời gian và hoàn cảnh

Tín ngưỡng tôn thờ Địa Tạng Vương Bồ Tát đã xuất hiện từ rất sớm, khoảng thế kỷ I hoặc II TCN. Câu chuyện về Ngài cứu mẹ khỏi địa ngục có liên quan đến hai tiền kiếp. Trong thời Đức Phật Giác Hoa Định Tự Tại Vương Như Lai, Ngài là một người nữ dòng Bà La Môn, đã làm nhiều điều tốt và hồi hướng công đức cho người mẹ bị đọa vào địa ngục do làm nhiều điều ác. Trong một kiếp khác, ở thời Phật Thanh Tịnh Liên Hoa Mục Như Lai, Ngài là một hiếu nữ tên Quang Mục, đã vẽ hình Phật và cầu nguyện cứu mẹ khỏi địa ngục theo lời dạy của một vị A La Hán. Những câu chuyện này xảy ra từ rất xa xưa và mang tính truyền thuyết. Địa Tạng Vương

Về phương pháp hành sự

Nhận biết mẹ đang chịu khổ trong địa ngục, Quang Mục, sau khi nghe lời của một vị La Hán, quyết tâm vẽ hình tượng của Đức Phật Thanh Tịnh Liên Hoa Mục để cầu nguyện, nhờ Ngài cứu độ mẹ. Sau đó, thông qua lời dạy của Đức Phật, nàng được biết rằng mẹ đã được thác sinh vào nhà một đầy tớ, nhưng vì nghiệp báo, mẹ sẽ phải chết yểu và tiếp tục chịu khổ trong địa ngục. Quang Mục đã hết lòng phát nguyện với Phật rằng trong vô số kiếp sau, nàng sẽ cứu giúp những người chịu khổ trong địa ngục và ba đạo ác, đến khi họ giải thoát khỏi sự khổ đau và trở thành Phật.

Trong khi đó, Mục Kiền Liên, sau khi biết mẹ chịu khổ trong địa ngục, tuân theo lời dạy của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Ngài tổ chức lễ cúng dường, sắp xếp vật phẩm và thiết lập lễ trang để cầu nguyện cho mẹ vào ngày lễ Tự tứ mãn hạ của chư tăng. Bằng sự thành tâm và hiếu thảo, Ngài hy vọng được cầu nguyện cho mẹ mình và mong rằng mẹ sẽ được giải thoát khỏi nơi địa ngục.

Về hạnh nguyện

Địa Tạng Vương Bồ tát, một trong tứ đại Bồ tát, chịu trách nhiệm độ hóa chúng sinh tại cõi Ta Bà, giúp họ giải thoát khỏi địa ngục. Hạnh nguyện của Ngài là cứu độ tất cả chúng sinh trong chuỗi luân hồi, với đại nguyện “Địa ngục không trống thề không thành Phật, chúng sinh độ hết, mới chứng Bồ đề”. Người tôn thờ Ngài có được sự yên bình, trí huệ sáng suốt, và được bảo vệ khỏi bệnh tật, tai nạn, và tội lỗi. Cho những ai sắp qua đời, việc tụng kinh Địa Tạng và thực hiện những việc thiện sẽ giúp họ giải thoát, đạt được sự siêu thoát trong kiếp sau.

Trong khi đó, Mục Kiền Liên Bồ tát có hạnh nguyện là cứu mẹ thoát khỏi địa ngục và độ hóa chúng sinh. Ngài thể hiện lòng hiếu thảo của con người bằng việc sử dụng phép thần thông để giải thoát và cứu rỗi những chúng sinh đang chịu khổ trong địa ngục. Hình ảnh của Ngài trở thành biểu tượng cho lòng hiếu đạo, và sau khi đắc quả A La Hán, Ngài sử dụng trí tuệ và lòng từ bi vô lượng để độ hoá chúng sinh.

Tóm lại, qua những điểm đặc biệt về xuất thân, phương pháp hành sự, và hạnh nguyện của mỗi vị, chúng ta có thể rõ ràng phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát là hai vị Bồ tát khác nhau. Mặc dù có sự tương đồng về hình tượng và câu chuyện cứu mẹ khỏi địa ngục, nhưng từng vị Bồ tát đều mang những nhiệm vụ và tinh thần riêng biệt, đó là điểm cần được nhớ đến. Hi vọng qua thông tin này, sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về sự phân biệt giữa Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát.