Quan Hoàng Bảy – Vị thánh linh thiêng trong tín ngưỡng thờ Mẫu

Quan Hoàng Bảy, còn được biết đến với tên gọi Quan Hoàng Bảo Hà, là một nhân vật có tầm quan trọng đặc biệt trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt. Ông được thờ cúng tại đền Bảo Hà, tọa lạc tại Lào Cai. Vậy Quan Hoàng Bảy là ai? Những câu chuyện và truyền thuyết xoay quanh ông ra sao? Đền thờ ông ở đâu? Tất cả những thắc mắc này sẽ được Phúc Lâm Sơn Đồng giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây. Hãy cùng chúng tôi khám phá nhé!

Ông Quan Hoàng Bảy là ai?

Quan Hoàng Bảy là một trong mười vị quan hoàng nổi bật thuộc Tứ phủ Quan Hoàng, hay còn được biết đến với tên gọi Tứ phủ Thánh Hoàng hoặc Thập vị Quan Hoàng. Những vị thánh này thường được tôn thờ như con cái của Đức vua cha Bát Hải Động Đình, một trong những nhân vật linh thiêng quan trọng trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Sự hiện diện của Quan Hoàng Bảy và các vị quan hoàng khác không chỉ mang ý nghĩa tôn thờ mà còn phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người dân trong việc cầu xin sự che chở, phù hộ từ các bậc thánh linh.

Trong hệ thống tín ngưỡng đạo Mẫu, Tứ phủ Quan Hoàng có vị trí rất quan trọng. Các vị quan hoàng đứng ngay sau Ngũ vị Tôn Ông và Tứ phủ Thành Chầu, cho thấy sự kính trọng và vị thế cao của họ trong lòng người dân. Hệ thống này thể hiện sự phân chia vai trò và chức năng của từng vị thần, từ việc cai quản các lĩnh vực khác nhau đến việc thực hiện các nghi lễ thờ cúng. Trong khi đó, Tứ phủ Thánh Cô và Tứ phủ Thánh Cậu đứng ở dưới, tạo nên một hệ thống chặt chẽ và hài hòa giữa các tầng lớp thánh linh trong tín ngưỡng dân gian.

Sự tôn kính đối với Quan Hoàng Bảy không chỉ thể hiện trong các nghi lễ thờ cúng mà còn được thể hiện qua các hoạt động văn hóa, phong tục tập quán của người dân. Mỗi khi đến lễ hội hoặc dịp cúng bái, người dân lại nhớ về những giá trị mà Quan Hoàng Bảy và các vị quan hoàng mang lại, từ sức mạnh bảo vệ quê hương, đất nước đến việc mang lại cuộc sống bình an, hạnh phúc cho mọi người. Nhờ vậy, tín ngưỡng đối với Quan Hoàng Bảy và Tứ phủ Quan Hoàng vẫn giữ được sức sống mãnh liệt trong đời sống tinh thần của người dân Việt Nam.

Sự tích Quan Hoàng Bảy

Sự tích về Quan Hoàng Bảy tồn tại nhiều dị bản khác nhau. Theo những tài liệu đáng tin cậy, câu chuyện được kể như sau:

Vào thời Lê (1740-1786), vùng Bảo Hà và khu vực biên giới phía Bắc đối diện với sự tấn công của giặc Trung Quốc. Các tù trưởng trong vùng xảy ra mâu thuẫn nội bộ, khiến Tổ quốc lâm vào tình trạng nguy hiểm. Triều đình đã quyết định cử danh tướng Nguyễn Hoàng Bảy đến trấn giữ vùng này.

Tướng Nguyễn Hoàng Bảy đã chiến đấu dũng cảm và giành chiến thắng liên tiếp, đánh tan quân xâm lược. Bên cạnh đó, ông cũng có công trong việc thu phục các tù trưởng và thổ hào, tạo dựng một lực lượng thống nhất và đoàn kết trong nhân dân. Dưới sự chỉ huy của ông, Bảo Hà trở thành một căn cứ quân sự vững chắc, góp phần bảo vệ biên cương Tổ quốc.

Ông được các triều vua ban tặng những mỹ tự như “Trần An Hiển Liệt” và “Thần vệ quốc.” Tuy nhiên, trong một trận chiến sau đó, ông đã anh dũng hy sinh, và thân xác ông trôi dạt vào vùng đất Bảo Hà hiện nay. Nhân dân nơi đây tri ân ông và đã lập đền thờ để tưởng nhớ.

Có thể thấy rằng Quan Hoàng Bảy là một nhân thần, nhưng cho đến nay, vẫn chưa có tài liệu chính thống nào xác nhận rõ ràng về thân thế của ông.

Đền Quan Hoàng Bảy

Đền thờ Quan Hoàng Bảo Hà ở đâu?

Đền thờ Quan Hoàng Bảy được tọa lạc tại xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, nơi mà di hài của ông đã được an nghỉ. Đền nằm dưới chân đồi Cấm, bên bờ thượng lưu sông Hồng, gần bến phà xã Bảo Hà.

Ngôi đền sở hữu cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, với dòng sông Hồng cuồn cuộn chảy ở bên tả ngạn và một hồ nước rộng lớn bên hữu ngạn, tạo nên bức tranh trữ tình cho khu vực xung quanh.

Đền Quan Hoàng Bảy được xây dựng vào cuối thời Lê, trong niên hiệu Cảnh Hưng.

Nên đi lễ đền thờ Quan Hoàng khi nào?

Tại đền Quan Hoàng Bảy, nhiều lễ hội được tổ chức thường xuyên, tạo không khí sôi động và phong phú cho đời sống văn hóa của cộng đồng. Trong số đó, có những ngày lễ chính rất được trông đợi, như Lễ Thượng Nguyên diễn ra vào Rằm tháng Giêng, lễ Tiệc Quan Tuần Tranh vào ngày 25/05 âm lịch, lễ Giỗ Quan Hoàng Bảy vào ngày 17/07 âm lịch, và lễ Tết Muộn vào dịp Tết Tất Niên.

Ngày lễ chính để tưởng nhớ Quan Hoàng Bảy là vào 17/07 âm lịch. Vào ngày này, đền thường trở nên đông đúc, nhộn nhịp với du khách từ khắp nơi đổ về dâng lễ. Họ mang theo nhiều lễ vật như ngựa xám, bàn đèn, thuốc cống, và kẹo lạc, nhằm cầu xin tài lộc, may mắn và bình an cho gia đình và bản thân. Sự tôn kính và lòng thành tâm của người dân thể hiện rõ nét qua từng mâm lễ, tạo nên một không khí trang trọng nhưng cũng đầy ấm áp và hạnh phúc.

Các hoạt động diễn ra trong lễ hội không chỉ dừng lại ở việc dâng lễ mà còn bao gồm nhiều nghi thức văn hóa đặc sắc khác, như rước kiệu, hát văn và các trò chơi dân gian. Những hoạt động này không chỉ góp phần tạo nên không khí lễ hội mà còn gắn kết cộng đồng, giúp mọi người cùng nhau chia sẻ niềm vui và sự kính trọng đối với Quan Hoàng Bảy. Qua đó, các giá trị văn hóa, tâm linh và truyền thống của dân tộc được gìn giữ và phát huy mạnh mẽ, làm cho những lễ hội này trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân.

Đôi nét về lễ Ông Hoàng Bảy

Tiệc Quan Hoàng Bảy diễn ra vào ngày 17/7 âm lịch hàng năm, trùng với lễ hội để tưởng nhớ Ngài. Khánh tiệc Đức Hoàng Bảy là một trong ba Đại lễ quan trọng của Phủ Chúa Bắc Hà.

Trong dịp lễ này, nhiều hoạt động sôi nổi sẽ được tổ chức, bao gồm rước kiệu, tế thần, dâng hương tưởng niệm, cùng với các hoạt động văn hóa và thể thao phong phú. Ngoài những ngày lễ chính, vào các ngày thường (đặc biệt là mùa xuân), du khách từ khắp nơi vẫn thường xuyên tụ tập tại đền để thắp hương tưởng nhớ và cầu an, cầu lộc.

Quan Hoàng Bảy là một trong những vị thánh hoàng thường xuyên ngự về đồng trong Thập vị Quan Hoàng. Trong Tứ Phủ, Ngài được Mẫu giao trách nhiệm chấm lính nhận đồng.

Khi ngự về đồng, Quan Hoàng Bảy thường mặc áo lam hoặc tím chàm, có thêu hình rồng kết uốn thành chữ thọ, đầu đội khăn xếp với thắt lét lam và cài kim lệch màu ngọc thạch. Ông xuất hiện để tấu hương, khai quang, và cầm đôi hèo, cưỡi ngựa đi chấm đồng.

Vật phẩm lễ Quan Hoàng Bảy

Khi đi lễ Quan Hoàng Bảy, điều quan trọng nhất là thành tâm. Nếu đi theo đoàn, mọi người nên chuẩn bị lễ đầy đủ, có thể tham khảo mâm lễ như sau:

• Lễ mặn: Xôi, gà, rượu, bia, nước ngọt, nước khoáng.
• Hoa tươi và quả tươi: Biểu tượng cho sự tươi mới và tài lộc.
• Bánh, kẹo lạc, trà, thuốc lá: Các món ăn truyền thống để dâng lên Ngài.
• Vàng lá, hương, nến, tiền trần, cau trầu: Những vật phẩm cần thiết trong nghi lễ.
• 1000 vàng Bốn Phủ và 1000 vàng tím: Để thể hiện sự thành kính.

Nếu điều kiện cho phép, du khách có thể chuẩn bị thêm ngựa và quần áo để dâng cúng.

Tuy nhiên, không nhất thiết phải sắm đủ tất cả các món lễ. Điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính trong việc dâng lễ.

Bài viết này được tổng hợp từ những kiến thức của Thăng Long Đạo Quán, với hy vọng quý vị sẽ hiểu thêm về Quan Hoàng Bảy trong Thập vị Quan Hoàng Tứ Phủ.