Tượng Phổ Hiền Bồ Tát có ý nghĩa gì? Một số lưu ý khi thờ tượng

Phổ Hiền Bồ Tát, biểu tượng của Lý – Định – Hạnh, là vị bồ tát có khả năng hiện diện khắp mười phương pháp giới. Ngài thể hiện và duy trì ba đức tính quan trọng của chư Phật: Định đức, Lý đức và Hạnh đức. Đại diện cho trí tuệ bình đẳng và là người bảo hộ cho những ai tuyên giảng đạo pháp và chánh đạo, Phổ Hiền Bồ Tát thường được thờ phụng cùng với Đại Nhật Như Lai và Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, tạo thành bộ ba Hoa Nghiêm Tam Thánh.

Tìm hiểu chung về Phổ Hiền Bồ tát

Phổ Hiền Bồ Tát là ai?

Phổ Hiền Bồ Tát là một trong những vị Bồ Tát vĩ đại của Phật giáo Đại Thừa, còn được biết đến với tên phiên âm là Tam mạn đà bạt đà la. Ngài là Bồ Tát đẳng giác, người sẽ đạt đến Phật quả. Với khả năng hiện thân khắp mười phương pháp giới, Phổ Hiền Bồ Tát đáp ứng mọi mong cầu của chúng sanh, đến đâu cũng để độ hóa và giúp đỡ.

Ngài là một trong Tứ Đại Bồ Tát của Phật giáo Đại Thừa, bên cạnh Địa Tạng Vương Bồ Tát, Quán Thế Âm Bồ Tát và Văn Thù Bồ Tát. Tên gọi “Phổ Hiền” mang ý nghĩa sâu sắc: “Phổ” tức là phổ biến, hiện diện khắp nơi; “Hiền” tức là Bồ Tát đẳng giác. Như vậy, Phổ Hiền Bồ Tát là vị Bồ Tát có khả năng xuất hiện ở bất kỳ nơi nào theo lời thỉnh cầu của chúng sanh.

Phổ Hiền Bồ Tát đại diện cho ba đức tính quan trọng: Lý, Định và Hạnh. Ngài nắm giữ lý đức, hạnh đức và định đức của Phật, là hiện thân của công đức và mọi thực hành tâm linh. Danh hiệu của ngài xuất hiện trong nhiều kinh điển Phật giáo, như Kinh Mạn Đà La Bồ Tát, Kinh Hoa Nghiêm và Kinh Pháp Hoa. Trong Mật Tông, Phổ Hiền Bồ Tát được xem là đồng thể với Kim Cang Tát Đỏa, được gọi là Thiện Nhiếp Kim Cương, Chân Như Kim Cương và Như Ý Kim Cương.

Tượng của Phổ Hiền Bồ Tát thường được thờ cùng Đại Nhật Như Lai và Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, tạo thành bộ ba Hoa Nghiêm Tam Thánh. Theo nhiều tài liệu, Phổ Hiền Bồ Tát thuộc nhóm Phật Đại Nhật trong hệ thống Ngũ Phật. Ngài thường được mô tả với hình dáng trẻ trung, ngồi trên tọa kỵ là voi trắng sáu ngà, tay cầm pháp khí như cành hoa sen, viên bảo châu hoặc trang sách ghi thần chú Phổ Hiền.

Phổ Hiền Bồ Tát trong Phật giáo

Phổ Hiền Bồ Tát, tên tiếng Phạn là Tam Mạn Đà bạt Đà La (Samantabhadra), là một vị Bồ Tát quan trọng trong Phật giáo Đại Thừa. Theo Kinh Pháp Hoa, ngài ngụ tại quốc độ của Phật Bảo Oai Đức Thượng Vương Như Lai, nằm về phía Đông của cõi Ta Bà. Khi nghe thấy thế giới này thuyết giảng Kinh Pháp Hoa, Phổ Hiền Bồ Tát đã đến để nghe pháp và phát tâm hộ trì chánh pháp của Phật Thích Ca Mâu Ni. Ngài được xem là người bảo vệ mạnh mẽ cho những ai tuyên giảng đạo pháp.

Tượng Phổ Hiền Bồ Tát rất phổ biến trong các nơi thờ tự. Ngài tượng trưng cho từ tâm và Phật pháp. Ở Tây Tạng, Phổ Hiền Bồ Tát được tôn thờ như Nhiên Đăng Cổ Phật (Adi Buddha). Ở Trung Hoa, ngài thường được thờ chung với Văn Thù Bồ Tát và Phật Thích Ca Mâu Ni, và nơi trú xứ của ngài là núi Nga Mi. Tại Nhật Bản và một số vùng khác, ngài được thờ qua hình tướng mật nhiệm Phổ Hiền Dương Mệnh Bồ Tát (Fugen Emmei Bosatsu).

Trong hệ thống Ngũ Phật, Phổ Hiền Bồ Tát thuộc nhóm Phật Đại Nhật, biểu tượng của ngài là hoa sen, ngọc như ý hoặc đôi khi là trang sách ghi thần chú Bồ Tát. Trong Kim Cương Thừa, Phổ Hiền Bồ Tát còn được coi là Bản Sơ Phật. Tượng ngài thường xuất hiện trong bộ Thích Ca Tam Tôn, cùng với Phật Thích Ca Mâu Ni và Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát.

Phổ Hiền Bồ Tát là hiện thân của từ bi và trí tuệ, người hộ trì đạo pháp và dẫn dắt chúng sanh trên con đường giác ngộ. Sự xuất hiện của ngài trong nhiều hệ phái Phật giáo khắp châu Á thể hiện sự kính trọng và lòng biết ơn của chúng sanh đối với những công đức và hạnh nguyện cao cả của ngài.

Hình tướng của Phổ Hiền Bồ tát

Phổ Hiền Bồ Tát, hay Samantabhadra, được miêu tả với vẻ trẻ trung và đầy đặn, thường được tôn kính trong các bộ thờ Thích Ca Tam Tôn hoặc Hoa Nghiêm Tam Thánh. Tượng ngài được chế tác tinh xảo, thể hiện ngài là một vị Bồ Tát đội vương miện, trang phục lộng lẫy với nhiều châu báu, ngồi trên lưng một con voi trắng sáu ngà. Tay ngài thường cầm một cành hoa sen, tượng trưng cho sự thanh tịnh và vô nhiễm, hoặc đôi khi là một viên bảo châu.

Thân sắc của Phổ Hiền Bồ Tát thường được miêu tả bằng màu xanh hoặc màu sáng, biểu trưng cho tính không. Con voi trắng sáu ngà mà ngài cưỡi không chỉ là biểu tượng của sức mạnh mà còn là biểu tượng của sự chiến thắng sáu giác quan. Sáu ngà của voi cũng đại diện cho Lục độ: Bố thí, Trì giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn, Thiền định và Trí huệ. Với Lục độ này, ngài cứu vớt chúng sinh khỏi bể khổ, giúp họ vượt qua những phiền não và đau khổ trong cuộc sống.

Cành sen trong tay Phổ Hiền Bồ Tát là biểu tượng của sự thanh khiết và vô nhiễm, giống như đóa sen mọc lên từ bùn lầy nhưng không bị ô nhiễm, vẫn tỏa hương thơm ngát. Điều này tượng trưng cho khả năng vượt qua mọi khó khăn, giữ cho tâm hồn luôn thanh tịnh và thuần khiết.

Ở một số nơi, tượng của ngài còn thể hiện trong tư thế hai bàn tay bắt ấn, với ngón cái và ngón trỏ chạm nhau tạo thành hình tam giác. Ngài cũng có thể cầm cuốn kinh hoặc Kim Cương Chử ở tay trái. Trong tranh tượng Nhật Bản, Phổ Hiền Bồ Tát đôi khi được mô tả với 32 tay, ngồi trên bốn con voi trắng hoặc một con voi trắng bốn đầu.

Trong Phật giáo Mật Tông, ngài có thân sắc màu vàng hoặc xanh lục. Trong tranh tượng của tông Nyingma Tây Tạng, ngài thường xuất hiện trong tư thế Yab-Yum ở trung tâm của Mạn Đà La Shitro. Đôi khi, ngài được thể hiện là một vị thần có cánh, thân hình màu nâu đỏ sẫm, có ba mặt, sáu tay và bốn chân. Ngài còn được biết đến trong hình tướng phẫn nộ, dưới tên gọi Chemchok Heruka.

Phổ Hiền Bồ Tát, với hình tướng đa dạng và phong phú, thể hiện những khía cạnh khác nhau của lòng từ bi, trí tuệ và sức mạnh vô song trong hành trình cứu độ chúng sinh, không ngại gian nan, vượt qua mọi thử thách để đem lại an lạc và giải thoát cho tất cả.

Ý nghĩa thờ tượng Phổ Hiền Bồ tát

Thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát mang ý nghĩa sâu sắc và linh thiêng trong Phật giáo Đại Thừa, thể hiện sự tôn kính và nương tựa vào đại hạnh của mười phương chư Phật. Những người thờ tượng ngài, nếu hàng ngày lễ bái và tụng niệm danh hiệu Phổ Hiền Bồ Tát, sẽ có cơ hội khai sáng trí tuệ, vượt qua chấp ngã và lòng ích kỷ. Qua đó, họ có thể tự thức tỉnh, đạt được các công đức lành và tiến vững chắc trên con đường tu tập hướng về vô ngã.

Việc thờ Phổ Hiền Bồ Tát là một hành động tôn thờ những chân lý tuyệt đối của vũ trụ như luật nhân quả, vô thường, vô ngã, và lòng từ bi hỷ xả. Qua việc này, mỗi phút giây chúng ta luôn ý thức để tinh tấn tu hành, thực hành theo lời dạy của ngài, xóa bỏ sự ích kỷ và mở rộng lòng mình, hướng về giác ngộ giải thoát.

Phổ Hiền Bồ Tát đã thực hiện mười đại hạnh nguyện, bao gồm: lễ kính chư Phật, xưng tán Như Lai, sám hối nghiệp chướng, quảng tu cúng dường, tùy hỷ công đức, thỉnh Phật trụ thế, thường tùy Phật học, thỉnh chuyển pháp luân, hằng thuận chúng sanh và phổ giai hồi hướng. Những hạnh nguyện này biểu trưng cho các đức hạnh cao quý mà người tu học theo ngài cần noi gương.

Ngài Phổ Hiền tượng trưng cho chân lý và tam muội, là hiện thân của từ bi. Trong khi đó, Văn Thù Bồ Tát tượng trưng cho trí tuệ. Vì vậy, tượng Phổ Hiền và tượng Văn Thù thường được đặt hai bên trái phải Đức Phật, tạo thành bộ tượng Thích Ca Tam Tôn, biểu trưng cho sự kết hợp giữa từ bi và trí tuệ.

Việc thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát không chỉ là hành động tôn kính mà còn là phương tiện để người tu học nương tựa và tự nhắc nhở mình về con đường tu tập. Theo Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, Phổ Hiền Bồ Tát đã nguyện với Phật rằng, 500 năm sau, ai thọ trì kinh Pháp Hoa, ngài sẽ cưỡi voi trắng đến hộ trì, không cho quỷ ma đến não hại.

Công đức của  Phổ Hiền Bồ Tát là vô lượng. Người thờ tượng ngài, nếu hàng ngày chiêm bái, đảnh lễ và tụng niệm danh hiệu ngài, sẽ không đọa vào ác đạo, được lìa xa khổ não và thấu triệt chân lý vũ trụ. Gia đình thờ Phổ Hiền Bồ Tát cũng sẽ được trời rồng hộ niệm, quỷ thần hộ trì, không lui sụt đạo giác ngộ, gia đạo ấm êm, tai qua nạn khỏi và gặp dữ hóa lành. Những ai nghe danh hiệu ngài, thấy hoặc chạm đến thân ngài, hoặc nằm mộng thấy ngài, tưởng niệm ngài trong một ngày đêm hoặc lâu hơn, đều sẽ được sinh trong thân thanh tịnh và đạt được công đức to lớn.

Một số lưu ý khi thỉnh tượng và thờ tượng tại gia

Xem chi tiết Tượng Phổ Hiền Bồ Tát tại Phúc Lâm Sơn Đồng

Lưu ý về thỉnh tượng

Việc thỉnh tượng Phổ Hiền Bồ Tát để thờ tại gia đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tâm thành. Tượng Phổ Hiền Bồ Tát được thờ rất phổ biến không chỉ trong các ngôi chùa mà còn tại nhiều gia đình, với mong muốn cầu bình an, may mắn và trí tuệ từ ngài.

Chuẩn bị bàn thờ Phổ Hiền Bồ Tát

Trước tiên, gia chủ cần chuẩn bị một bàn thờ phù hợp để thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát. Bàn thờ có thể có kích thước lớn hoặc nhỏ tùy theo không gian của gia đình, nhưng điều quan trọng là bàn thờ phải được đặt ở một nơi sạch sẽ, trang nghiêm và thanh tịnh. Nên tránh đặt bàn thờ ở những nơi thường xuyên tụ tập, ăn uống, hoặc nơi có nhiều tiếng ồn.

Lựa chọn tượng Phổ Hiền Bồ Tát

Khi đã chuẩn bị xong bàn thờ và chọn được vị trí thờ phù hợp, gia chủ cần lựa chọn tượng Phổ Hiền Bồ Tát. Tượng có thể được chế tác từ nhiều chất liệu khác nhau như gỗ, đồng, đá hoặc sứ. Hãy chọn tôn tượng mà khi ngắm nhìn, bạn cảm thấy an yên, tự tại, và toát lên được thần thái từ bi của Bồ Tát.

Các vật phẩm cần thiết cho bàn thờ

Gia chủ cần chuẩn bị các vật phẩm cần thiết cho bàn thờ như bộ đồ sứ thờ Phật, đèn thờ, và các vật phẩm cúng dường khác. Những vật phẩm này giúp tạo nên một không gian thờ cúng trang nghiêm và thanh tịnh.

Khai quang và an vị tượng

Sau khi chọn được tôn tượng phù hợp, gia chủ có thể gửi tượng vào chùa để được khai quang hoặc trực tiếp thỉnh tượng về nhà và làm lễ an vị. Việc khai quang tượng Phật, theo một số quan niệm, là không cần thiết vì người cần khai quang chính là chúng ta. Điều quan trọng là tâm thành và sự kính trọng của chúng ta đối với ngài.

Thực hành tâm linh khi thỉnh tượng

Trong quá trình thỉnh tượng Phật, gia chủ cần thường xuyên ăn chay, niệm Phật, làm nhiều việc thiện và thực hành bố thí. Đặc biệt, cần hạn chế sát sanh, nhất là trong gia đình. Khi thỉnh tượng, gia chủ nên bố trí bàn thờ trước, rồi thỉnh tượng từ cửa hàng hoặc chùa về, đi một mạch từ nơi thỉnh về và an vị trực tiếp lên bàn thờ.

Lễ an vị và thờ cúng

Sau khi làm lễ an vị, gia chủ có thể thờ cúng như thường. Việc thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát hàng ngày, lễ bái và tụng niệm danh hiệu ngài giúp gia đình được bình an, may mắn và tiến bước trên con đường tu tập, hướng tới giác ngộ và giải thoát.

Thỉnh tượng Phổ Hiền Bồ Tát không chỉ là việc tôn kính ngài mà còn là một phương tiện để gia chủ tự nhắc nhở mình về các giá trị cao quý của Phật giáo, hướng tâm hồn mình đến sự từ bi, trí tuệ và giác ngộ.

Thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát tại nhà

Thờ tượng Bồ Tát tại nhà không phải là một điều phức tạp, mà thực tế là một hành động đơn giản và có thể thực hiện một cách dễ dàng. Dưới đây là một số gợi ý về cách thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát tại nhà:

• Thành tâm và mong muốn chân thành: Việc thờ tượng Bồ Tát nên xuất phát từ lòng thành tâm và mong muốn của gia chủ, không nên chỉ làm theo trào lưu hoặc vì muốn nhận phước lành mà không hiểu rõ về ý nghĩa của việc thờ.
• Vị trí và bàn thờ phù hợp: Tượng Phật nên được đặt cao hơn đầu của gia chủ và bàn thờ Phật nên được đặt ở vị trí trung tâm của ngôi nhà để mang lại hiệu quả an lạc tối đa. Trong trường hợp nhà phố, bàn thờ Phật cần đặt ở nơi cao nhất của ngôi nhà và mặt bàn thờ hướng ra ban công.
• Giữ bàn thờ sạch sẽ: Trong quá trình thờ cúng, cần giữ cho bàn thờ luôn sạch sẽ. Vào các ngày quan trọng như mồng 1, 14, 15, 30 âm lịch, có thể sắm nhang đèn, hoa quả sạch sẽ và trang nghiêm để dâng cúng Bồ Tát.
• Những ngày quan trọng: Ngày vía Phổ Hiền Bồ Tát là ngày 21/2 âm lịch (ngày Phổ Hiền đản sanh) và ngày 23/4 âm lịch (ngày Phổ Hiền thành đạo). Trong những ngày này, người thờ Phổ Hiền Bồ Tát nên làm những việc thiện, hành động thiện lương, thực hành bố thí, trì chú và tụng kinh niệm Phật để tăng cường phước báu.

Lưu ý khi thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát

Trong quá trình thờ tượng Phật, Bồ Tát tại gia, việc tuân theo một số quy tắc sau đây là rất quan trọng:

• Sắp xếp các tượng thần đúng vị trí: Tượng Phổ Hiền Bồ Tát thường được thờ cùng tượng Phật Thích Ca Mâu Ni và tượng Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát để tạo thành bộ Thích Ca Tam Tôn. Trong sắp xếp này, tượng Phổ Hiền thường được đặt bên trái, còn tượng Văn Thù được đặt bên phải.
• Loại bỏ các vật phẩm không phù hợp: Các vật phẩm như bùa chú, giấy tiền vàng mã không nên xuất hiện trên bàn thờ vì chúng không tuân theo giáo lý nhà Phật. Đồng thời, khi cúng Phật, hoa và trái cây phải là đồ tươi, không nên sử dụng hoa giả, trái cây đã héo úa hoặc hỏng hóc.
• Xử lý đồ cúng sau khi dâng cúng: Đồ cúng sau khi dâng cúng cần được hạ lễ và không nên để trên bàn thờ cho đến khi chúng hỏng hóc, héo úa. Việc này giúp duy trì sự trang nghiêm và tôn trọng đối với các vật phẩm được dâng lên.
• Tránh sử dụng nước hoa lên tượng Bồ Tát: Việc xịt nước hoa lên tượng Bồ Tát không được khuyến khích, vì những mùi hương này thường liên quan đến thế tục và có thể tạo ra sự mê đắm, dính mắc, không phù hợp với không gian thờ cúng của gia đình.

Hy vọng rằng qua những thông tin trên, bạn đã có cái nhìn sâu sắc hơn về Phổ Hiền Bồ Tát và ý nghĩa của việc thờ tượng ngài trong Phật giáo Đại Thừa và Mật Tông Tây Tạng. Ngài là biểu tượng của sự từ bi và trí tuệ, nguồn cảm hứng cho việc tu tập và thực hành đạo pháp.

Việc thờ tượng Phổ Hiền Bồ Tát không chỉ là việc thể hiện lòng tôn kính mà còn là cách để hướng tâm và tìm kiếm sự an lạc và giác ngộ. Qua việc nắm vững các lưu ý khi thờ tượng, chúng ta có thể tạo ra một không gian thờ cúng thanh tịnh và trang nghiêm, từ đó tiếp tục hành trì và tu tập theo lời dạy của Bồ Tát để tiếp tục hướng đến sự giác ngộ và giải thoát.