Nhà thờ họ và những lưu ý khi xây dựng nhà thờ họ

Khi xây dựng nhà thờ họ – từ đường, việc tuân theo những nguyên tắc phong thủy và thiết kế hợp lý không chỉ giúp mang lại sự may mắn, tài lộc cho con cháu mà còn gìn giữ giá trị văn hóa, tâm linh của cả một dòng tộc. Nhà thờ họ là nơi thờ cúng tổ tiên, cũng là nơi thể hiện lòng thành kính và tình đoàn kết của cả gia đình lớn. Chính vì vậy, việc xây dựng nhà thờ họ cần được thực hiện một cách cẩn trọng và chu đáo. Những lưu ý dưới đây sẽ giúp quý vị có cái nhìn tổng quan và chi tiết hơn khi tiến hành công việc quan trọng này.

Đôi lời về nhà thờ họ

Nhà thờ họ là công trình kiến trúc tâm linh mang đậm nét đẹp văn hóa, có vai trò quan trọng trong việc nhắc nhở con cháu giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp mà ông cha để lại. Đây là nơi thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, lòng nhân hậu thủy chung, và tình yêu nước nồng nàn, ý chí kiên cường trong việc bảo vệ đất nước trước giặc ngoại xâm của cha ông. Bên cạnh đó, nhà thờ họ cũng là biểu tượng của tình đoàn kết, ý chí cộng đồng, và những nghĩa cử cao đẹp trong gia đình, dòng họ. Lòng nhân ái, bao dung, sẵn sàng giúp đỡ nhau lúc hoạn nạn, khó khăn cũng được tôn vinh tại đây. Ngoài ra, nhà thờ họ còn khuyến khích tinh thần sáng tạo, cần cù trong lao động và học tập, động viên con cháu nỗ lực học hành để đạt được thành công.

Những lưu ý khi xây nhà thờ họ

Yếu tố phong thủy: hướng đất và thế đất

Khi xây dựng nhà thờ họ, việc lựa chọn hướng đất và thế đất theo phong thủy là vô cùng quan trọng.

Hướng đất:

Theo quan niệm dân gian, hướng Nam được coi là hướng tốt nhất cho nhà thờ họ. Hướng này không chỉ mang lại sự ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè, mà còn gắn liền với hạnh phúc và điều thiện theo đạo Phật. Tuy nhiên, việc lựa chọn hướng cũng cần dựa vào người đứng tên xây dựng, thường là trưởng tộc của dòng họ.

Thế đất:

Một thế đất lý tưởng là thế đất phía sau cao hơn phía trước, tạo cảm giác “lưng tựa” vững chắc. Nền đất phía sau cần cao hơn phía trước, nền đất trái cao hơn nền đất phải. Hai bên có thế “tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ”, mặt đằng trước thoáng đãng, có dòng nước chảy từ phải qua trái. Nếu không thể tìm được thế đất lý tưởng, có thể tạo thế đất bằng cách đào ao, hồ, giếng, xây dựng hòn non bộ, cuốn thư đá, hoặc đắp đất trồng cây.

Kiến trúc của nhà thờ họ

Việc lựa chọn kiến trúc phù hợp với văn hóa và phong thủy cũng rất quan trọng. Kiến trúc nhà thờ họ thường giống với nhà ở truyền thống của người Việt xưa, phổ biến nhất là kiểu chữ Nhất. Nhà thờ thường có mái trước và mái sau thiết kế theo kiểu thu hồi bít đốc, với 3 đến 5 gian và 2 chái.

Các hoa văn, họa tiết trang trí trên nhà thờ họ thường mang tính thuần túy như hoa lá, hoặc các hình đao mác, vân xoắn. Một số nhà thờ họ còn sử dụng hình tượng con rồng, được thiết kế cách điệu như trúc hóa rồng, mây hóa rồng, cá hóa rồng, lá hóa rồng, mai hóa rồng.

Từ chính diện cổng nhà thờ nhìn vào, thường sẽ có cuốn thư hoặc tấm bình phong rộng hơn cổng chính, mang ý nghĩa bảo vệ, che chắn những điềm xấu, tà khí xâm nhập, đảm bảo sự bình yên cho nhà thờ. Ngoài ra, còn có thể có các hạng mục làm từ đá nguyên khối như con giống đá nằm hai bên cổng hoặc trên đỉnh mái nhà thờ họ. Tùy vào điều kiện và nhu cầu của con cháu trong dòng họ, các hạng mục này có thể khác nhau.

Trang trí nội thất nhà thờ họ

Việc trang trí nội thất nhà thờ họ mang tính thẩm mỹ, nhưng cũng cần phải tuân thủ các nguyên tắc truyền thống và phong thủy. Bàn thờ tổ tiên thường được bố trí thành hai lớp: lớp bên trong và lớp bên ngoài.

• Bố trí lớp bên trong:

Lớp bên trong là nơi đặt thần chủ hoặc bài vị tổ tiên. Thần chủ thường được đặt trong long khám trên một chiếc bệ cao bằng hai chiếc mâm nhỏ chân quỳ, hình chữ nhật. Một số gia đình không thờ thần chủ mà chỉ kê một chiếc kỷ hoặc ngai tượng để đặt bài vị tổ tiên.

• Bố trí lớp bên ngoài:

Lớp bên ngoài là nơi đặt các mâm nhỏ để bày đồ lễ. Thường có ít nhất hai chiếc mâm chân quỳ, hình chữ nhật. Mâm thứ nhất, kích thước lớn hơn, được dùng để bày cỗ. Mâm thứ hai, nhỏ hơn, được dùng để bày lễ hoa quả, trầu cau, nước, và các vật phẩm khác.

• Trang trí bàn thờ:
  • Hương án: Được đặt gần y môn để cắm hương khi cúng. Đây là nơi quan trọng để thắp hương, tạo không gian linh thiêng và trang nghiêm.
  • Bình hương: Được đặt phía sau hương án. Bình hương thường đi kèm với một chiếc kỷ nhỏ đặt để 3 chiếc đài có nắp.
  • Đài: Thường được làm bằng gỗ, thiết kế rỗng phía dưới để đặt lên trên nắp đài. Đài dùng để đựng chén rượu, mở nắp khi cúng giỗ và đậy lại vào ngày thường để tránh bụi bặm.

Trang trí nội thất nhà thờ họ đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn trọng, tuân thủ theo truyền thống và phong thủy. Việc bố trí bàn thờ tổ tiên và các vật dụng liên quan sẽ mang lại vẻ đẹp trang trọng cho không gian, qua đó thể hiện lòng thành kính, tôn trọng của con cháu đối với tổ tiên. Mỗi chi tiết trang trí đều mang ý nghĩa sâu sắc, góp phần tạo nên một không gian thờ cúng linh thiêng và trang nghiêm.

Xây dựng nhà thờ họ là một nhiệm vụ thiêng liêng và quan trọng, đòi hỏi sự chu đáo và cẩn trọng trong từng chi tiết. Từ việc lựa chọn hướng đất, thế đất theo phong thủy, đến thiết kế kiến trúc phù hợp và trang trí nội thất sao cho trang nghiêm, tất cả đều nhằm mục đích tôn vinh tổ tiên, gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống và tạo nên một không gian linh thiêng cho dòng họ. Những lưu ý trên đây hy vọng sẽ giúp quý vị có được cái nhìn tổng quan và chuẩn bị tốt nhất cho việc xây dựng nhà thờ họ, góp phần mang lại sự may mắn, tài lộc và sự đoàn kết cho con cháu trong dòng tộc. Qua đó, nhà thờ họ không chỉ là nơi thờ cúng tổ tiên mà còn là biểu tượng của lòng biết ơn, tình đoàn kết và sự phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.