Bà Cô Tổ, Ông Mãnh Tổ dòng họ là ai?

Trong đời sống tâm linh của người Việt, Bà Cô Tổ và Ông Mãnh Tổ đóng vai trò quan trọng trong việc phù hộ, độ trì cho con cháu trong dòng họ. Mỗi vị thần linh đại diện cho những khía cạnh riêng biệt, mang theo những trách nhiệm và sứ mệnh khác nhau trong việc bảo vệ và hướng dẫn thế hệ sau. Chính vì thế, cách cúng lễ Bà Cô Tổ và Ông Mãnh Tổ cũng có những nghi thức riêng, phản ánh sự tôn trọng và lòng biết ơn sâu sắc của con cháu đối với hai vị thần linh này. Bài viết này, Phúc Lâm Sơn Đồng sẽ chia sẻ đến các bạn tất tần tật về Bà Cô Tổ, Ông Mãnh Tổ.

Bà Cô Tổ là ai?

Bà Cô Tổ, hay còn được gọi là Bà Tổ Cô, là người được hội đồng gia tiên trong dòng họ lựa chọn và giao trọng trách đặc biệt. Khác với các bà cô khác trong gia đình, Bà Cô Tổ giữ một vị thế cao hơn, với những nhiệm vụ và trách nhiệm quan trọng.

Bà Cô thường là linh hồn đã tu tập theo các tôn giáo hoặc đạo giáo tại cõi âm, chẳng hạn như đạo Công giáo, Tứ Phủ, Phật giáo, hoặc những giáo phái khác. Trong một số trường hợp hiếm hoi, bà có thể không tu tập nhưng vẫn được giao nhiệm vụ bảo vệ con cháu. Có những trường hợp đặc biệt, Bà Cô bị giam giữ ở các nơi như biệt ngục, địa ngục, hoặc động ngục thuộc Thoải Phủ hay Nhạc Phủ.

Thông thường, Bà Cô tu tập để giác ngộ, mở mang tri thức và nâng cao trình độ. Nhờ vậy, bà có đủ khả năng gánh vác trách nhiệm bảo vệ và hướng dẫn con cháu trong dòng họ.

Bà Cô Tổ là một nữ linh hồn có trách nhiệm trông nom, giám sát các công việc của họ hàng và con cháu ở cõi trần. Bà chỉ hiện về khi có những việc tâm linh quan trọng cần thông báo cho con cháu và sẽ phù trợ cho những người có duyên. Bà Cô Tổ thường đáp ứng hai tiêu chí: chưa kết hôn và qua đời khi còn trẻ. Đôi khi, Bà Cô có thể là linh hồn của một bé gái mất khi còn nhỏ.

Vì sao Bà Cô Tổ phải là người chưa kết hôn? Theo quan niệm truyền thống, con gái sau khi kết hôn thuộc về gia đình chồng, nên việc chăm lo cho dòng họ gốc của mình là không phù hợp.

Bà Cô Tổ thường mượn thân các loài vật có khả năng bay như cú, bướm,… để trở về nhà thăm con cháu và thông báo những điều cần thiết. Trong những trường hợp đặc biệt, Bà Cô Tổ có thể mượn thân Bồ Tát hoặc Thành Hoàng để báo mộng, giúp con cháu thoát khỏi u mê.

Khi đạt được trình độ tu tập cao, Bà Cô sẽ được đưa lên cõi trên, rời khỏi cõi vong. Khi đó, bà sẽ giới thiệu một bà cô khác để kế nhiệm vị trí của mình trong dòng họ.

Trong những trường hợp đặc biệt, Bà Cô có thể được giao nhiệm vụ “chấm đồng bắt lính” – chọn người con cháu trong dòng họ có duyên với đạo Mẫu hoặc Phật học để gìn giữ phúc đức của dòng họ. Đây là lý do tại sao trong các buổi lễ hầu đồng, thanh đồng thường thỉnh Bà Cô và đội giá của bà để tham dự, theo câu nói “đầu đồng phủ mệnh”.

Cách khấn lễ Bà Cô Tổ sao cho đúng

Khi cúng lễ Bà Cô Tổ, con cháu cần thỉnh Bà Cô Tổ của dòng họ trong bài văn khấn. Lưu ý, khi khấn chỉ cần “cung thỉnh Bà Cô dòng họ” mà không cần nêu rõ tên hiệu của bà, trừ khi có yêu cầu cụ thể từ trước.

Nếu Bà Cô tu tập theo tín ngưỡng thờ Mẫu và được hầu cận Thánh Mẫu, danh hiệu của bà trong dòng họ sẽ được gọi là Mẫu Tổ Cô. Trong trường hợp này, nếu bà có tên riêng và cần thỉnh, chỉ nên thỉnh là “Tổ Cô” kèm theo tên hiệu, không thỉnh là “Mẫu Tổ Cô” kèm tên hiệu, điều này không được chấp nhận.

Tương tự, nếu Bà Cô được hầu cận các vị Chầu Bà, danh hiệu của bà sẽ là Chầu Tổ Cô. Tuy nhiên, nếu bà theo hầu các vị Quan Lớn, Ông Hoàng, Cô, Cậu thì danh hiệu của bà vẫn giữ nguyên trong văn khấn.

Chuẩn bị lễ cúng Bà Cô Tổ

Vào những dịp giỗ, Tết, hay trong các khoa cúng, việc chuẩn bị lễ vật để cúng Bà Cô Tổ cần được thực hiện cẩn thận và chu đáo. Lễ cúng thường bao gồm bánh kẹo, lễ mã đầy đủ. Màu sắc thường được chọn cho lễ vật của Bà Cô Tổ là màu đỏ, nhưng đôi khi có thể sử dụng các màu khác như trắng, vàng, xanh, tùy theo sự sắp đặt của gia chủ.

Để thể hiện lòng thành kính đối với Bà Cô của dòng họ, việc chuẩn bị lễ vật nên được tiến hành kỹ lưỡng. Các mẫu oản hoặc lễ vật dâng Bà Cô có đầy đủ nón mũ, giày hài, đều có thể được lựa chọn tại những nơi chuyên cung cấp lễ vật như Oản Cô Tâm.

Ông Mãnh Tổ là ai?

Không giống như Bà Cô được hội đồng gia tiên tiền tổ dòng họ đề cử, Ông Mãnh Tổ được chỉ định bởi hội đồng quan sai địa phủ. Vị hiệu của Ông Mãnh Tổ khác biệt với ông mãnh thông thường, phản ánh vai trò đặc biệt của ông trong việc giám sát, quản lý và hỗ trợ các vong linh của gia tiên tiền tổ.

Ông Mãnh Tổ thường là những người nam mất khi còn trẻ, chưa lập gia đình, thường ở độ tuổi trên 13. Ông có thể giữ chức vụ phán quan địa phủ hoặc hành sai địa phủ. Khi một người thân trong dòng họ qua đời, trong nghi thức cúng vong 49 ngày, thường phải thỉnh Ông Mãnh Tổ dòng họ.

Trong một số trường hợp, Ông Mãnh Tổ có thể bị giam cầm trong địa ngục do những tội lỗi từ kiếp trước, khiến ông chưa thể tu học. Nếu thoát khỏi địa ngục, ông sẽ được bổ nhiệm làm phán quan hoặc hành sai, và sau đó được tiếp tục tu học.

Đặc biệt, nếu một dòng họ quá nặng nghiệp hoặc bạc phúc, Ông Mãnh Tổ có thể bị chỉ định làm quỷ thần, đi hãm hại người. Trong trường hợp này, dòng họ đó có thể sẽ không tồn tại lâu và mất đi. Dù Bà Cô Tổ có linh thiêng đến đâu, nếu không giác ngộ được con cháu đi theo con đường đúng đắn, bà cũng không thể cứu giúp dòng họ.

Một điểm khác biệt quan trọng nữa là Ông Mãnh Tổ không đầu thai. Khi đạt đến trình độ tu tập cao, ông sẽ được bổ nhiệm làm tiểu thần.

Khấn lễ Ông Mãnh Tổ như thế nào cho đúng?

Khi gia đình làm lễ vào những dịp giỗ, Tết, trong âm luật chỉ cho phép thỉnh Bà Cô Tổ dòng họ, không thỉnh Ông Mãnh Tổ. Tuy nhiên, nếu có người trong gia đình hợp mệnh với ông và thường được ông che chở, thì mới được phép thỉnh ông về trong những ngày pháp sự hoặc kêu cầu khi cần sự giúp đỡ từ ông.

Chuẩn bị lễ cúng Ông Mãnh Tổ

Việc sắm lễ cúng Ông Mãnh Tổ cần được thực hiện cẩn thận và chu đáo. Lễ vật thường bao gồm bánh kẹo và lễ mã đầy đủ. Gia chủ thường chọn màu đỏ hoặc màu vàng cho lễ vật của Ông Mãnh Tổ.

Để thể hiện lòng thành kính với Ông Mãnh Tổ dòng họ, việc chuẩn bị lễ vật cần được thực hiện kỹ lưỡng. Oản Cô Tâm cung cấp những mẫu oản hoặc lễ mã đẹp, bao gồm đầy đủ nón mũ, giày hài dâng ông, để gia chủ có thể dâng lễ một cách trang trọng nhất.