Đại Tự và Lạc Khoản trên Hoành phi: Ý nghĩa trong không gian thờ cúng

Hoành phi, một trong những món đồ không thể thiếu trong không gian thờ cúng, được coi là biểu tượng may mắn và bình an cho gia chủ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về vật phẩm này và những ý nghĩa sâu sắc mà nó mang lại. Trong bài viết này, hãy cùng Phúc Lâm Sơn Đồng khám phá Hoành phi là gì cũng như tìm hiểu một số kiến thức căn bản về nội dung chữ Đại Tự và Lạc Khoản của nó.

Hoành phi là gì?

Hoành phi là một thuật ngữ Hán Việt, gồm hai từ “hoành” có nghĩa là nằm ngang và “phi” có nghĩa là phô bày. Từ đó, Hoành phi được hiểu là một tấm bảng gỗ nằm ngang. Thực tế, Hoành phi là tên gọi của một tấm gỗ nằm ngang, trên bề mặt có chữ viết, được treo trang trọng tại nơi thờ cúng hoặc treo ở ngoài cửa đền, chùa, từ đường, đình, miếu và những nơi linh thiêng khác.

Hoành phi thường là một biểu tượng quan trọng trong không gian thờ cúng, mang ý nghĩa tôn vinh, kính trọng tổ tiên, các vị thần, phật và là một dấu hiệu thể hiện lòng thành kính và tri ân của con cháu đối với người đi trước và với cuộc sống.

Nội dung trên Hoành phi

Nội dung bên trên Hoành phi thường được viết bằng chữ Hán, thể hiện sự trang trọng và tôn nghiêm trong không gian thờ cúng. Việc sử dụng chữ Hán cho Hoành phi là một cách giữ gìn và kế thừa truyền thống văn hóa của người Việt từ xa xưa. Trên Hoành phi, chữ Hán có thể được in nổi bằng kim loại mạ vàng hoặc mạ bạc, tạo nên sự nổi bật và quý phái.

Trên Hoành phi, chúng ta thường gặp hai loại chữ quan trọng: Đại Tự và Lạc Khoản, mang đến những ý nghĩa và thông tin sâu sắc về sự tôn trọng, tận tâm và lòng thành kính đối với tổ tiên cũng như các vị thần và thần linh.

Đại Tự

Đại Tự được dùng để chỉ những dòng chữ lớn, vốn mang ý nghĩa trọng đại và thiêng liêng. Từ “Đại” có nghĩa là lớn, còn “Tự” là ký tự, tức là chữ cái. Đây là các câu nói, lời ca ngợi hay các lời răn dạy được viết ra, thể hiện lòng kính trọng, tôn trọng và thành kính đối với tổ tiên, người đi trước và các vị thần linh. Đại Tự thường chứa đựng những lời chúc phúc, lời ca ngợi công đức, hay những lời tri ân sâu sắc. Nội dung của Đại Tự thường mang tính triết lý và ý nghĩa tâm linh cao quý, gợi nhắc đến sự tôn vinh đạo đức và lối sống ôn hòa của con người.

Dưới đây là một số câu Đại Tự phổ biến trên Hoành phi cùng ý nghĩa mà các bạn có thể tham khảo:

• Đức Lưu Quang: Ý nghĩa “Đạo đức sáng trong lưu truyền mãi mãi.” Câu tự này thể hiện lòng ca ngợi về những đức hạnh tốt đẹp của tổ tiên, những giá trị đạo đức được truyền dạy từ đời này sang đời khác.
• Ẩm Hà Tư Nguyên: Ý nghĩa “Uống nước nhớ nguồn.” Câu tự này nhắc nhở con người không quên nguồn gốc, không quên ơn của tổ tiên, những người đã đổ mồ hôi và công sức xây dựng cho tương lai của gia đình và đất nước.
• Dữ Nhật Nguyệt: Ý nghĩa “Mặt trời và Mặt trăng mãi trường tồn.” Câu tự này thể hiện ý chí mãi bền vững như ánh sáng của mặt trời và mặt trăng, sự kiên nhẫn và nhất quán trong cuộc sống.
• Hộ Quốc Tí Dân: Ý nghĩa “Phục vụ tổ quốc, bảo vệ người dân.” Câu tự này là một lời nguyện cầu và cam kết phục vụ cho đất nước và nhân dân, đóng góp vào sự thịnh vượng và hạnh phúc của xã hội.
• Tích Thụ Kim Hoa: Ý nghĩa “Cây cũ nở hoa mới.” Câu tự này khích lệ con người luôn giữ vững đức hạnh, đóng góp tích cực vào sự phát triển và tươi đẹp của tương lai.
• Thiện Dư Khánh: Ý nghĩa “Tích đức để gặp việc lành.” Câu tự này nhấn mạnh tầm quan trọng của hành động thiện lành và tích góp đức hạnh, để có cuộc sống hạnh phúc và an lành.

Những câu tự trên Hoành phi không chỉ là những lời chúc phúc và tri ân mà còn là những thông điệp tâm linh và triết lý sâu sắc, giúp tạo thêm không gian văn hóa và tinh thần tôn kính trong không gian thờ cúng.

Lạc Khoản

Lạc Khoản là loại chữ nhỏ hơn Đại Tự và thường được viết theo chiều dọc. Cũng được viết bằng tiếng Hán, Lạc Khoản thường xuất hiện dưới Đại Tự hoặc ở hai bên của Hoành phi. Chữ Lạc Khoản cho biết tên chủ nhân của Hoành phi cũng như thông tin về thời gian ra đời của bức Hoành phi. Nếu Hoành phi dùng để treo trên cửa từ đường, chùa, miếu hay những công trình thờ cúng khác, thì Lạc Khoản thường chứa thông tin về thời gian thành lập và xây dựng công trình này. Như vậy, Lạc Khoản giúp làm rõ nguồn gốc và quan trọng của mỗi Hoành phi, làm cho nó trở nên phong cách và cá nhân hóa hơn. Nếu là dòng được viết ở bên trái, sẽ thể hiện thông tin về người viết, người tặng hoặc chủ nhân của Hoành phi.

Hình dạng, trang trí Hoành phi

Hoành phi có nhiều loại với đa dạng hình dáng, kiểu chữ và trang trí. Có những Hoành phi được sơn son với chữ vàng, loại khác sơn đen chữ đỏ, hoặc có thể làm khảm xà cừ vô cùng bắt mắt và tỉ mỉ. Tuy nhiên, loại Hoành phi có kiểu trang trí cầu kỳ nhất chắc chắn là Hoành phi với hình trang trí chạm nổi đầu rồng, đầu công hay hoa văn chi tiết, tạo nên sự nổi bật và sang trọng cho vật phẩm.

Chất liệu chính để làm Hoành phi là gỗ không mối, với các loại gỗ phổ biến như gỗ gụ, gỗ mít, gỗ gội,… Đặc biệt, một điểm đặc trưng của Hoành phi chính là không sử dụng đinh để nối kết các phần với nhau, mà thay vào đó là sử dụng kỹ thuật ngàm mộng để tạo nên sự chắc chắn và ổn định cho vật phẩm.

Về hình dáng, Hoành phi cổ thường có hình chữ nhật nằm ngang hoặc hình cuốn thư truyền thống. Tuy nhiên, ngày nay, Hoành phi đã được chế tác dưới dạng hình chiếc khánh hay hình oval, mang đến sự đa dạng và sáng tạo hơn cho vật phẩm này.

Hình trang trí trên Hoành phi được chế tác linh hoạt và phong phú. Người thợ thường chạm khắc những hình ảnh đẹp như Tứ Linh (Long, Ly, Quy, Phụng), Tứ Quý (Tùng, Trúc, Cúc, Mai), những biểu tượng mang tính học thuật cao như sách, bút, hoặc hình thanh gươm,… Những hình trang trí này không chỉ mang lại ý nghĩa tốt đẹp cho gia chủ mà còn thể hiện tài năng và khéo léo của những nghệ nhân chế tạo Hoành phi. Sự kết hợp tinh tế giữa hình dáng và trang trí đã làm cho Hoành phi trở thành một tác phẩm nghệ thuật độc đáo và đẹp mắt trong không gian thờ cúng và văn hóa truyền thống của người Việt.

Vị trí trưng bày Hoành phi thích hợp

Hoành phi thường được trưng bày ở những nơi có tính linh thiêng và trang nghiêm, nơi được dùng để cúng bái và thờ tự như: đền, chùa, đình, miếu, từ đường, nhà thờ họ, lăng mộ,… Đặc biệt, trong không gian thờ cúng gia đình, Hoành phi thường được đặt ở nhà thờ họ, đại sảnh, phòng khách hoặc các nơi có ý nghĩa trọng đại.

Vị trí trưng bày của Hoành phi rất quan trọng để thể hiện tính trang nghiêm và tôn kính đối với tổ tiên và thần linh. Thông thường, Hoành phi được treo thẳng đứng hoặc nằm ngang ngay ở vị trí chính giữa của không gian thờ cúng, tạo nên sự cân đối và trang trọng. Hoành phi phải hướng nhìn ra ngoài cửa hoặc vị trí quan trọng khác, biểu thị sự mở cửa, hướng dẫn và chào đón sự linh thiêng, điều tốt lành vào không gian thờ cúng.

Để đảm bảo Hoành phi được cố định chắc chắn và lâu bền, người ta thường dùng các phương pháp treo như cột đỡ, kẹp hoặc gài trên bức tường, hoặc có thể sử dụng giá đỡ để đặt lên bàn thờ. Trong quá trình trưng bày, cần chú ý đến việc làm sạch và bảo quản Hoành phi để giữ cho vẻ đẹp và ý nghĩa của nó luôn tỏa sáng trong không gian thờ cúng.

Lời kết

Kết thúc bài viết này, ta đã được tìm hiểu về Hoành phi – món đồ không thể thiếu trong không gian thờ cúng, mang đến may mắn và ý nghĩa tâm linh cho gia chủ. Hoành phi không chỉ là một vật phẩm trang trí đẹp mắt mà còn là biểu tượng của lòng thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên, thần linh, và những giá trị đạo đức, nhân sinh quan trọng trong cuộc sống.