Trong hàng Thập Nhị Vị Chầu Bà – danh sách các vị Chầu Bà quan trọng trong văn hóa dân gian, Chầu Đệ Tam Thoải Phủ nổi bật là một trong bốn Chầu Bà đặc biệt. Được coi là người hầu cận trung thành của Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ, Chầu Đệ Tam đảm nhận vai trò quan trọng trong việc khâm sai tra xét và ban thưởng lộc tài cho những người tôn kính và tín ngưỡng cô. Trong bài viết này, hãy cùng Phúc Lâm tìm hiểu sâu hơn về vai trò và vị thế của Chầu Đệ Tam trong văn hóa và tín ngưỡng dân gian.
Khái quát về Chầu Bà Đệ Tam
Chầu Bà Đệ Tam được biết đến với tên gọi Thủy Tinh Công Chúa, một nhân vật trong thần thoại được tôn vinh ở Thuỷ Phủ. Là con gái của Vua Cha Thoải Phủ, Chầu đảm nhận vai trò quan trọng trong việc khâm sai tra xét và ban thuốc thang để mang lại lộc tài cho những người tin tưởng và tôn kính cô. Chầu có vai trò bảo vệ và phục vụ Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ.
Trang phục của Chầu Bà Đệ Tam thường là một bộ áo màu trắng. Chầu luôn cầm trong tay một chiếc quạt khai quang, biểu tượng của quyền năng và sự sáng tỏ.
Đền thờ của Chầu Bà Đệ Tam được dựng lên tại nhiều nơi trong vùng lãnh thổ của Thuỷ Phủ, trong đó có đền Thác Hàn ở Thanh Hóa, nơi mà người dân đến để cầu nguyện và tôn vinh vị thần linh này.
Thần tích về Chầu Đệ Tam
Chầu Đệ Tam Thoải Phủ, nguyên thần là một Thủy Tinh Tiên Nữ, sinh ra từ hoàng cung rực rỡ của Long Cung, nơi mà vị vua Thủy Tề trị vì. Nhiệm vụ của bà là giữ gìn và cai quản các tiên nữ trong chốn Thủy Phủ. Dù trong một sự tích khác, Chầu Đệ Tam được cho là con gái của Lạc Long Quân, mang danh hiệu Thủy Tinh Động Đình Ngọc Nữ Tam Giang Công Chúa, nhưng thực tế, truyền thống chính thức vẫn gắn liền với việc cô là con của Vua Long Vương Bát Hải Động Đình.
Lưu ý: Hiện nay, câu chuyện về Chầu Đệ Tam vẫn còn mơ hồ và chưa sáng tỏ. Do đó, nhiều người đã lẫn lộn sự tích của Mẫu Đệ Tam với Chầu Đệ Tam, cho rằng Chầu Đệ Tam là Xích Lân Công Chúa, có mối quan hệ với Kinh Xuyên, và sau đó bị Thảo Mai vu oan hãm hại. Tuy nhiên, việc gán ghép này không hợp lý vì sự thật là sự tích kia thuộc về Mẫu Đệ Tam chứ không phải Chầu Đệ Tam. Chúng ta cần tôn trọng sự phân biệt này, Chầu Đệ Tam và Mẫu Đệ Tam không phải là một.
Theo thông tin hiện tại, cách hiểu chính xác nhất về Chầu Đệ Tam là: Bà là một thiên thần, không phải là thần thánh. Chầu không xuống trần, do đó không có câu chuyện cụ thể về cuộc sống hay những sự kiện của cô.
Hầu giá
Hầu giá Chầu Đệ Tam là một nghi lễ đặc biệt và hiếm khi diễn ra. Sự nhầm lẫn giữa Chầu Đệ Tam và Mẫu Đệ Tam cới sự tích buồn, vì vậy, người ta thường tránh hầu giá Chầu Đệ Tam, đặc biệt là trong các dịp lễ hội hoặc ngày lễ quan trọng như Lễ Thượng Nguyên hoặc đại đàn mở phủ.
Do Chầu Đệ Tam không phải là Mẫu Đệ Tam, nên khi hầu giá Chầu Đệ Tam, không nên sử dụng bản văn của Mẫu Đệ Tam mà phải tuân theo nghi thức riêng của Chầu Đệ Tam.
Chầu thường ngự về khi người hầu bắc ghế hầu Tứ Phủ tại các ngôi đền thờ các vị thần linh hàng Thoải, hoặc tại chính đền thờ Mẫu Thoải.
Trong nghi thức này, Chầu Đệ Tam thường mặc áo màu trắng và cầm quạt khai cuông.
Đền thờ
Đền thờ Chầu Đệ Tam Thoải Phủ được tôn vinh như một vị thần quan trọng ở các vùng ven biển, đặc biệt là tại các cửa sông gần biển. Một trong những địa điểm nổi tiếng nhất được biết đến là Đền Thác Hàn ở tỉnh Thanh Hóa. Đây là nơi mà người dân tới để thờ cúng và tôn vinh Chầu Đệ Tam, tạo nên một điểm thờ phụng linh thiêng và trang nghiêm.
Dâng lễ Chầu Đệ Tam
Mỗi năm, vào ngày 12 tháng 6 âm lịch, tại đền Hàn Sơn, diễn ra lễ dâng lễ đặc biệt cho Chầu Đệ Tam. Đây là dịp chính để mọi người từ khắp nơi đến thăm và dâng lễ tại cửa đền Chầu Bà, thể hiện lòng biết ơn và mong ước được nhận sự phù hộ và bảo trợ từ Chầu Đệ Tam. Tại đây, mọi người đều đem theo đầy đủ lễ vật và từ biệt lòng thành tâm, cầu nguyện cho bình an, may mắn và mọi điều tốt lành trong cuộc sống. Không khí nơi đây luôn tràn đầy sự trang trọng và nhiệt huyết, khi mọi người cùng kính bái Chầu Đệ Tam Thoải Phủ.
Chầu Đệ Tam Thoải Phủ, với vai trò đặc biệt trong hàng Thập Nhị Vị Chầu Bà, là biểu tượng của sức mạnh và sự linh thiêng trong lòng người dân. Dù sự tích về Chầu vẫn còn mơ hồ và gây ra nhiều tranh cãi, nhưng vai trò của Chầu Đệ Tam vẫn được tôn trọng và tín ngưỡng. Đến nay, đền thờ của Chầu Đệ Tam vẫn là nơi thờ cúng và tìm kiếm sự may mắn cho những người tìm đến. Bằng sự truyền thống và lòng tin, Chầu Đệ Tam Thoải Phủ tiếp tục là một phần quan trọng của văn hóa dân gian, là nguồn động viên và hy vọng vững chắc cho mọi người trong cuộc sống.