Ý nghĩa những chữ trên hoành phi câu đối mà bạn chưa biết

Hoành phi câu đối – một trong những vật phẩm thờ cúng thường thấy trong không gian linh thiêng của người Việt từ thời xa xưa. Tuy nhiên, không phải ai cũng thấu hiểu hoàn toàn về ý nghĩa của nó cũng như những chữ viết trên hoành phi câu đối. Hãy cùng Phúc Lâm Sơn Đồng khám phá bài chia sẻ dưới đây để hiểu rõ hơn về điều này.

Hoành phi câu đối là gì?

Hoành phi câu đối là một loại vật phẩm thờ cúng thường thấy trong không gian linh thiêng của người Việt từ thời xa xưa. Đây là sự kết hợp giữa một bức hoành phi nằm ngang, treo chính giữa và đôi câu đối treo hai bên.

• Bức hoành phi là tấm bảng chữ được đặt ngang chính giữa, hướng ra ngoài, thường nằm ở vị trí cao nhất và trang trọng nhất trong không gian thờ cúng. Trên mỗi bức hoành phi thường được khắc ba đến bốn chữ đại tự mang ý nghĩa riêng, thể hiện tinh thần và ý chí của gia đình hoặc cá nhân.
• Câu đối, được treo hai bên hoành phi, là những dòng chữ được khắc trên hai tấm bảng thẳng đứng và có tính biền ngẫu. Nội dung của câu đối tạo thành một thể thống nhất với hoành phi, tương tự như hai bên cánh vịnh với một trụ cột ở giữa. Thông thường, câu đối sử dụng thể thức đối đôi để biểu đạt ý nghĩa, tư tưởng về tâm linh, lời răn dạy, hay những lời chúc phúc.

Nhờ sự kết hợp này, hoành phi câu đối không chỉ là một vật phẩm thờ cúng đẹp mắt, mà còn mang ý nghĩa tôn thờ, tôn vinh các giá trị truyền thống và tâm linh của người Việt Nam.

Những chữ trên hoành phi câu đối có ý nghĩa gì?

Hoành phi câu đối không chỉ đem lại giá trị thẩm mỹ cho không gian thờ cúng, mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tinh thần và tâm linh sâu sắc. Hãy cùng khám phá sâu hơn về ý nghĩa của các chữ viết trên hoành phi và câu đối để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của chúng trong việc tôn vinh và tôn thờ.

Ý nghĩa của các chữ trên hoành phi

Hoành phi câu đối là vật phẩm thờ cúng có ý nghĩa tinh thần và tâm linh sâu sắc trong không gian thờ cúng của người Việt. Trên hoành phi, thường sử dụng chữ Hán, theo ba kiểu cơ bản là chữ chân, chữ thảo, và chữ triển.

Hoành phi chứa hai nội dung chính với những dòng chữ mang nhiều ý nghĩa quan trọng:

Dòng chữ lớn (Đại Tự)

Đây là dòng chữ nằm trên hoành phi, thường bao gồm ba đến bốn chữ Đại Tự. Dòng chữ này thể hiện lòng kính trọng và tôn trọng của thế hệ con cháu đối với tổ tiên và các vị thần, phật, đồng thời ca tụng công đức của tổ tiên và ông bà.

Một số dòng chữ lớn thường gặp trên hoành phi có ý nghĩa tốt đẹp như:

• “Đức lưu quang“: Thể hiện ý nghĩa về đạo đức tốt đẹp luôn tỏa sáng mãi trong mọi hoàn cảnh.
• “Phụng tổ đường” (thờ phụng tổ tiên): Mang ý nghĩa đề cao lòng hiếu kính và lòng thành kính phụng sự của con cháu đối với bậc sinh thành và tổ tiên.
• “Mộc bản thủy nguyên“: Có nghĩa là cây có gốc, nước có nguồn, thể hiện ý nghĩa nhắc nhở về cội nguồn của mỗi nguồn, sống theo đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.
• “Vạn cổ anh linh“: Được hiểu là muôn thời linh thiêng. Đây là lời căn dặn của tổ tiên với con cháu và cũng thể hiện lòng tôn kính và nhớ ơn.

Dòng chữ nhỏ (dòng Lạc Khoản)

Đây là các chữ nhỏ nằm ở một hoặc hai bên bức hoành phi.

• Dòng chữ nhỏ bên phải hoành phi thể hiện thông tin về thời gian xây dựng nhà thờ họ, đền, hoặc một sự kiện quan trọng.
• Dòng chữ nhỏ bên trái thể hiện thông tin về người viết, người tặng hoặc chủ nhân của hoành phi.

Như vậy, hoành phi câu đối không chỉ là món đồ trang trí đẹp mắt trong không gian thờ cúng mà còn chứa đựng những ý nghĩa tôn thờ và tôn vinh, gợi nhắc về truyền thống và tâm linh của người Việt Nam.

Ý nghĩa của các chữ trên câu đối 

Các chữ trên câu đối được sắp xếp dựa trên nguyên tắc đối ý và đối chữ. Số lượng chữ trong mỗi câu đối linh hoạt, có thể là câu tiểu đối (4 chữ trở xuống), câu đối thơ (số chữ theo thể thơ ngũ ngôn hoặc thất ngôn) hoặc câu đối phú (số chữ theo lối của thể phú).

Những chữ trên câu đối mang đến những ý nghĩa sâu sắc:

• Thể hiện lời răn dạy con cháu về các giá trị đạo đức, lối sống và cách làm người. Những câu đối này thường chứa những lời khuyên, tâm tư của tổ tiên, gửi gắm những triết lý sống cao quý cho hậu thế.
• Ca ngợi công đức của dòng họ, tổ tiên ông bà, các bậc tiền bối, các vị thánh thần hoặc những người đã có công với đất nước. Những câu đối này thể hiện lòng tôn kính, nhớ ơn và ca ngợi những thành tựu và công lao của những người đi trước.
• Cầu mong cuộc sống êm ấm, bình an, hạnh phúc và thịnh vượng. Những câu đối này chứa đựng lời chúc phúc, hy vọng cho một tương lai tốt đẹp và viên mãn.

Dưới đây là một số mẫu câu đối chữ Hán thường được sử dụng:

• “Tổ tông công đức thiên niên thịnh – Tử hiếu tôn hiền vạn đại vinh“: Ca ngợi công đức của tổ tiên và tôn vinh lòng hiếu kính của con cháu.
• “Phiến niệm truy tư truyền bản tộc – Bách niên hương hỏa ức tiên công“: Ca ngợi truyền thống và kế thừa tinh thần của tổ tiên, gửi lời tri ân sâu sắc.
• “Tiên tổ thiên niên phù hậu duệ – Từ tôn hậu thế vọng tiền nhân“: Cầu mong sự phồn vinh và trường thọ cho dòng họ và hậu duệ.
• “Vạn cổ công thành danh hiển đạt – Thiên thu đức thịnh tính phồn vinh“: Ca ngợi những thành tựu lẫy lừng và ý nghĩa trường tồn của công lao và đức hạnh.

Như vậy, các chữ trên hoành phi câu đối mang ý nghĩa cao quý và tinh thần tôn thờ, góp phần tạo nên không gian thờ cúng trang trọng và thiêng liêng. Tùy theo mục đích và mong muốn của gia đình, các chữ trên hoành phi câu đối có thể được lựa chọn để mang đến những ý nghĩa tốt đẹp và ý nghĩa sâu sắc khác nhau.

Hoành phi câu đối được phân loại thế nào?

Hoành phi câu đối là một vật phẩm trang trí thờ cúng được sử dụng rộng rãi trong không gian linh thiêng của người Việt. Có nhiều loại hoành phi câu đối phổ biến, trước hết là về mục đích sử dụng:

• Hoành phi câu đối thờ cúng: Loại hoành phi này thường treo tại đình, đền, và bàn thờ gia tiên trong gia đình hoặc nhà thờ dòng họ. Chúng mang ý nghĩa tôn thờ và kính trọng tổ tiên, vị thần, và các vị linh thiêng.
• Hoành phi câu đối chúc tụng: Được sử dụng để trang trí phòng khách trong các dịp mừng xuân, nhà mới, hoặc khai trương. Loại này thường mang những lời chúc mừng, lời chúc tốt đẹp cho gia đình và người thân.
• Hoành phi câu đối khiển hứng: Loại hoành phi này thể hiện những tâm tình tự sự, tạo cảm hứng và trang trí phòng khách thêm phần trang trọng.
• Hoành phi câu đối giáo huấn: Dùng để ghi lại lời nhắc nhở chính mình và lời răn dạy của tổ tiên nhằm giáo dục và truyền đạt những giá trị đạo đức và nhân sinh quan.
• Hoành phi câu đối trướng điếu: Được sử dụng trong tang lễ nhằm bày tỏ sự tiếc thương và tưởng nhớ những người đã ra đi.

Đối với chất liệu, hoành phi câu đối được phân loại thành hoành phi câu đối gỗ và hoành phi câu đối đồng. Trong đó, hoành phi câu đối gỗ được ưa chuộng hơn vì vừa bền đẹp vừa mang nhiều ý nghĩa tâm linh.

Có ba loại hoành phi câu đối gỗ phổ biến:

• Hoành phi câu đối gỗ mít.
• Hoành phi câu đối gỗ hương.
• Hoành phi câu đối gỗ gụ.

Những loại hoành phi câu đối này mang đến không chỉ vẻ đẹp tự nhiên của gỗ mà còn tôn vinh các giá trị truyền thống và tâm linh của người Việt Nam.

Như vậy, qua việc tìm hiểu về hoành phi câu đối, chúng ta đã nhận thấy sự đa dạng và ý nghĩa sâu sắc của vật phẩm trang trí này trong không gian thờ cúng và cuộc sống hàng ngày. Những chữ viết trên hoành phi và câu đối không chỉ mang tính thẩm mỹ và trang trí mà còn chứa đựng những thông điệp tinh thần, những lời khuyên, lời ca ngợi và lời chúc phúc tốt đẹp. Với những ý nghĩa cao quý và giá trị tinh thần mà hoành phi câu đối mang lại, chúng ta càng cần trân trọng và duy trì tập quán trang trí và sử dụng hoành phi câu đối trong không gian thờ cúng và đời sống. Đó cũng là cách để chúng ta gìn giữ và truyền dạy những giá trị tốt đẹp cho thế hệ tiếp theo, góp phần tạo nên một cộng đồng văn hóa sâu sắc và đoàn kết hơn.